سیدسعید اسلامیان؛ فرشاد فتحیان؛ هادی حسن‌زاده
چکیده
برای تحلیل فراوانی بارندگی، می‌توان از دو روش پارامتری و غیر پارامتری استفاده کرد. روش‌های معمول و مرسوم تحلیل فراوانی براساس روش‌های پارامتری استوار هستند. معمولاً برای برآورد پارامترها در روش‌های پارامتری از روش‌های مختلفی نظیر گشتاورهای معمولی، حداکثر درست‌نمایی و گشتاورهای وزنی احتمال استفاده میشود. در این مقاله از روش ...
بیشتر
برای تحلیل فراوانی بارندگی، می‌توان از دو روش پارامتری و غیر پارامتری استفاده کرد. روش‌های معمول و مرسوم تحلیل فراوانی براساس روش‌های پارامتری استوار هستند. معمولاً برای برآورد پارامترها در روش‌های پارامتری از روش‌های مختلفی نظیر گشتاورهای معمولی، حداکثر درست‌نمایی و گشتاورهای وزنی احتمال استفاده میشود. در این مقاله از روش حداکثر درست‌نمایی و روش جدید گشتاور خطی که حالت خاصی از روش گشتاورهای وزنی احتمال است، برای تحلیل فراوانی بارندگی استفاده شده است و نتایج حاصل از آن با روش غیر پارامتری توابع هسته نظیر نرمال، لوگ نرمال، مثلثی و مستطیلی بر روی بارندگی‌های ماهانه و سالانه پنج ایستگاه ایران شامل اصفهان، بوشهر، تهران، جاسک و مشهد مقایسه شده است، مقایسه شد. در این پژوهش بارندگی‌های ماهانه و سالانه با استفاده از روش گشتاور خطی و حداکثر درست‌نمایی، به سیزده تابع توزیع مختلف از جمله لجستیک، مقادیر حدی تعمیم یافته و غیره برازش یافتند. نتایج حاصل از تحلیل فراوانی بارندگی نشان داد، که روش گشتاور خطی در مقایسه با روش حداکثر درست‌نمایی دارای حداقل مقادیر متوسط انحراف نسبی و متوسط مربع انحراف نسبی بود، بهترین برازش را به داده‌های بارندگی‌های ماهانه و سالانه داشت. هم‌چنین، روش گشتاور خطی بهترین برازش را برای بارندگی سالانه بوشهر، جاسک و مشهد در مقایسه با روش غیر پارامتری هسته مستطیلی، مثلثی و نرمال داشت. بنابراین می‌توان از روش گشتاور خطی به‌عنوان روش مناسب برای تحلیل فراوانی پارامترهای دیگر نظیر سیلاب، خشک سالی و غیره در برنامه‌ریزی‌های مدیریت منابع آب و مهندسی هیدرولوژی استفاده کرد.
هوشمند صفری؛ علی اشرف جعفری
چکیده
بخش اعظمی از مراتع ایران در مناطق خشک و نیمه‌خشک قرار دارند، بنابراین مقاومت به خشکی در گیاهان این مناطق دارای اهمیت زیادی میباشد. در این پژوهش تنوع عمل‌کرد 11 ژنوتیپ علوفه از گونهقالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در دو محیط آبی (بدون تنش) و دیم (تنش)، طی سال‌های 1383 تا 1385 در ایستگاه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع ...
بیشتر
بخش اعظمی از مراتع ایران در مناطق خشک و نیمه‌خشک قرار دارند، بنابراین مقاومت به خشکی در گیاهان این مناطق دارای اهمیت زیادی میباشد. در این پژوهش تنوع عمل‌کرد 11 ژنوتیپ علوفه از گونهقالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در دو محیط آبی (بدون تنش) و دیم (تنش)، طی سال‌های 1383 تا 1385 در ایستگاه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه، واقع در شهرستان اسلام‌آباد غرب مورد ارزیابی قرار گرفت. تنوع معنی‌داری در بین دو محیط تنش و بدون تنش و هم‌چنین، در بین ژنوتیپهای مورد بررسی برای عمل‌کرد علوفه خشک مشاهده شد. با استفاده از عمل‌کرد علوفه خشک اندازه‌گیری شده دو محیط آبی و دیم، شاخص‌های مقاومت به خشکی برای ژنوتیپ‌ها محاسبه شد. با توجه به تجزیه واریانس در بین ژنوتیپ‌ها برای شاخص‌های تحمل به تنش، بهرهوری متوسط و عمل‌کرد محیط بدون تنش در سطح یک درصد و برای شاخص‌های میانگین هارمونیک و میانگین هندسی بهرهوری در سطح پنج درصد تنوع معنی‌دار مشاهده شد. برای شاخص‌های حساسیت به تنش، تحمل به خشکی و عمل‌کرد محیط تنش در بین ژنوتیپهای مورد بررسی تنوع معنی‌دار مشاهده نشد. شاخص‌های بهرهوری متوسط، میانگین هندسی بهرهوری، میانگین هارمونیک و تحمل به تنش هم‌بستگی مثبت و معنی‌دار با عمل‌کرد دو محیط تنش و بدون تنش نشان دادند، بنابراین انتخاب برای مقاومت به خشکی براساس این شاخص‌ها انجام شد. در مجموع، نتایج حاصل از مقایسه میانگین عمل‌کرد علوفه خشک محیط تنش و بدون تنش و مطالعه شاخص‌های مقاومت به خشکی با روش دانکن در سطح پنج درصد نشان داد که ژنوتیپهای 5-890 و 6-890، بیش‌ترین مقاومت به خشکی را داشتند و به‌عنوان مواد ژنتیکی مناسب به‌منظور احیای مراتع یا جهت برنامه‌های اصلاحی برای شرایط دیم استان کرمانشاه معرفی شدند. نتایج تجزیه خوشه‌ای و تجزیه به مولفه‌های اصلی نیز، نتایج به‌دست آمده را تایید نمود.
سیداحمد حسینی؛ نصرالله جواهری؛ مهدی حبیبی
چکیده
از آن‌جایی که در زمان وقوع سیلاب، فرسایش کناره‌ها و بستر رودخانه خررود واقع در استان قزوین و انتقال رسوب در آن شدید میباشد، لذا در این پژوهش چگونگی توزیع رسوبات در بخش‌های مختلف رودخانه و به‌دنبال آن ارائه برنامه مشخص برای برداشت مصالح رودخانه‌ای مورد مطالعه قرارگرفت. بدین منظور، پس از تهیه اطلاعات پایه مورد نیاز و اطلاعات ...
بیشتر
از آن‌جایی که در زمان وقوع سیلاب، فرسایش کناره‌ها و بستر رودخانه خررود واقع در استان قزوین و انتقال رسوب در آن شدید میباشد، لذا در این پژوهش چگونگی توزیع رسوبات در بخش‌های مختلف رودخانه و به‌دنبال آن ارائه برنامه مشخص برای برداشت مصالح رودخانه‌ای مورد مطالعه قرارگرفت. بدین منظور، پس از تهیه اطلاعات پایه مورد نیاز و اطلاعات مربوط به مواد رسوبی و دانه‌‌بندی رسوبات معلق و بستر رودخانه، با استفاده از مدل HEC-RAS، آورد رسوبی رودخانه و نحوه توزیع آن در طول مسیر رودخانه مورد بررسی قرار گرفت. به‌طوری که پس از واسنجی مدل، رابطه Yang به‌عنوان مناسب‌ترین رابطه برآورد دبی رسوب شناسایی شد. براین اساس حجم متوسط رسوب خروجی از این رودخانه 1.75 میلیون تن در سال برآورد شد. در نهایت با استخراج میزان تغییرات در تراز کف هر یک از مقاطع رودخانه، میزان رسوب عبوری طی دوره شبیه‌سازی 37ساله محاسبه شد و مطابق با روند تغییرات رسوب‌گذاری در رودخانه، مناسب‌ترین دوره زمانی برداشت رسوب از این رودخانه ماه‌های دی تا اردیبهشت توصیه شد. براساس نتایج حاصل از شبیه‌سازی، متوسط عمق برداشت رسوب از این رودخانه حدود 40 سانتی‌متر برآورد شد. با توجه به نتایج مدل و براساس روند تغییرات منحنی رسوب‌گذاری در طول رودخانه، مناسب‌ترین مناطق برای برداشت رسوبات در طول مسیر رودخانه قابل شناسایی می‌باشند. بخش‌هایی از منحنی تغییرات رسوب‌گذاری رودخانه که شیب منحنی در آن افقی میشود، به‌عنوان مناسب‌ترین محدوده برای برداشت رسوبات توصیه شد. هم‌چنین، از آن‌جائی که مقادیر حجم آورد رسوب در هر یک از مقاطع عرضی رودخانه محاسبه شد، براساس حداکثر عمق مجاز برداشت مصالح و هم‌چنین، در نظرگرفتن عرض رودخانه و حریم مربوط به آن، طول و کروکی محل برداشت در بازه‌های مختلف رودخانه در محیط ArcGIS شناسایی شد. ضمناً با تحلیل آماری صورت گرفته، مشخص شد که مدل هیدرولیکیHEC-RAS ، حدود 63 درصد قضاوت‌های مهندسی اولیه انجام شده برای برداشت رسوبات را پوشش می‌دهد.
زهرا جابرالانصار؛ مرتضی خداقلی؛ مسعود برهانی؛ حسین ارزانی
چکیده
اکوسیستم‌های مرتعی در مناطق خشک، زیست‌بوم‌های حساس و شکننده‌ای هستند که در برابر عوامل مختلف از جمله تغییرات اقلیمی به‌ویژه بارندگی، به‌سادگی در معرض تخریب قرار می‌گیرند. در چنین شرایطی وقوع خشک‌سالی‌ها در عرصه‌های منابع طبیعی همواره قابل انتظار میباشد. در این پژوهش ارتباط بین تولید گونه‌های مرتعی و تغییرات زمانی و کمی ...
بیشتر
اکوسیستم‌های مرتعی در مناطق خشک، زیست‌بوم‌های حساس و شکننده‌ای هستند که در برابر عوامل مختلف از جمله تغییرات اقلیمی به‌ویژه بارندگی، به‌سادگی در معرض تخریب قرار می‌گیرند. در چنین شرایطی وقوع خشک‌سالی‌ها در عرصه‌های منابع طبیعی همواره قابل انتظار میباشد. در این پژوهش ارتباط بین تولید گونه‌های مرتعی و تغییرات زمانی و کمی بارش مورد بررسی قرار گرفت. به‌طوری که تولید مراتع در یک دوره آماری 10ساله (1387- 1377) در اقلیم رویشی استپی استان اصفهان (علویجه، موته، کلهرود و گردنه شادیان) با استفاده از نمایه استاندارد بارش (SPI) و ارتباط شاخص خشک‌سالی در مقیاس‌های زمانی سه، پنج و هشت‌ماهه با تولید 10ساله مراتع استپی اصفهان مورد ارزیابی قرار گرفت. سپس جدول تجزیه واریانس و ماتریس هم‌بستگی بین عوامل تولید و شاخص SPI تشکیل شد. نتایج نشان داد که شدیدترین خشک‌سالی در سال 1387 و تقریباً هم‌زمان با کم‌ترین تولید در مراتع استپی اتفاق افتاده است. هماهنگی و مطابقت بین منحنی‌های میزان تولید و شاخص SPI در مراتع مورد مطالعه مشاهده شد، به‌طوری که در بیشتر موارد حداکثر و حداقل تولید هم‌زمان با بیش‌ترین و کم‌ترین مقدار شاخص SPI اتفاق افتاده بود. هم‌چنین، نتایج حاصل از ماتریس هم‌بستگی بین عوامل مذکور حاکی از آن است که تولید مراتع با شاخص استاندارد بارش در سه مقیاس زمانی با ضرایب بیش از 63 درصد و در سطح احتمال یک و پنج درصد هم‌بستگی دارد. با توجه به تأثیرپذیری تولید مراتع مورد بررسی از بارش بهاره و هم‌چنین، عمق خاک کم‌تر از 30 سانتی‌متر، شاخص SPI با بازه زمانی سه‌ماهه به‌منظور ارزیابی خشک‌سالی در مراتع توصیه شد.
علی جعفری؛ حسن خسروانیان؛ فرهاد فخری
چکیده
در بیشتر پروژه‌های منابع طبیعی و آبخیزداری انجام پژوهش‌هایی برای پایش، ارزیابی و مقایسه نتایج با شاخص‌های مورد نظر پروژه و بررسی مقدار دست‌یابی یا تطابق این شاخص‌ها نیازی اساسی به‌شمار می‌آید. در طرح‌های پخش سیلاب نیز وجود چنین ضرورتی جهت اندازه‌گیری، پردازش و ارزیابی اطلاعات به‌دست آمده از نتایج عمل‌کرد آن، ضروری به‌نظر ...
بیشتر
در بیشتر پروژه‌های منابع طبیعی و آبخیزداری انجام پژوهش‌هایی برای پایش، ارزیابی و مقایسه نتایج با شاخص‌های مورد نظر پروژه و بررسی مقدار دست‌یابی یا تطابق این شاخص‌ها نیازی اساسی به‌شمار می‌آید. در طرح‌های پخش سیلاب نیز وجود چنین ضرورتی جهت اندازه‌گیری، پردازش و ارزیابی اطلاعات به‌دست آمده از نتایج عمل‌کرد آن، ضروری به‌نظر می‌رسد. هدف از این بررسی نیز با توجه به اهمیت و جایگاه عملیات آبخوان‌داری در احیا و اصلاح مراتع به‌عنوان یک شیوه جدید در ایران،بررسی و ارزیابی اثرات آن بر تغییرات پوشش گیاهی و وضعیت و گرایش مرتع طی سال‌های 1378 تا 1382 بود. در این بررسی دو عرصه با دو تیمار شاهد و پخش سیلاب انتخاب شدند. شبکه مورد بررسی متشکل از پنج نوار پخش سیلاب بود و 12 قطعه ثابت (2×2 متر) در هر نوار به‌صورت تصادفی-منظم انتخاب شد. به‌منظور ارزیابی نتایج، عرصه‌ای به‌عنوان شاهد در کنار شبکه انتخاب و در آن نیز هشت قطعه ثابت با مشخصات قطعات عرصه پخش انتخاب شد. براساس نتایج به‌دست آمده، وضعیت مرتع در منطقه شاهد خیلی ضعیف و در عرصه پخش سیلاب از خیلی ضعیف به ضعیف تا متوسط رسیده بود. گرایش مرتع در عرصه شاهد منفی و در عرصه پخش سیلاب مثبت ارزیابی شد. هم‌چنین، بررسی نتایج حاصل از برآورد میزان تولید نشان داد که میزان تولید علوفه در عرصه پخش سیلاب و شاهد به‌ترتیب در سال اول از 144.3 و 113.6 کیلوگرم در هکتار به 224.5 و 202.3 کیلوگرم در هکتار در سال آخر رسیده است.
مریم پورنادر؛ حسن احمدی؛ جمال قدوسی؛ محمدرضا جعفری
چکیده
با توجه به خسارت‌های فراوان ناشی از حرکت‌های تودهای و گسترش آن در کشور، تهیه نقشه‌های پهنه‌بندی و نیز بررسی عوامل موثر در وقوع آن‌ها به‌منظور پیش‌گیری و کنترل ضروری است. بر این اساس، پژوهشی در حوزه آبخیز سد ایلام تعریف شد تا با استفاده از لایه‌های اطلاعاتی زمین و نقشه‌های توپوگرافی و به‌کمک نرم‌افزارGIS و بازدیدهای صحرایی، ...
بیشتر
با توجه به خسارت‌های فراوان ناشی از حرکت‌های تودهای و گسترش آن در کشور، تهیه نقشه‌های پهنه‌بندی و نیز بررسی عوامل موثر در وقوع آن‌ها به‌منظور پیش‌گیری و کنترل ضروری است. بر این اساس، پژوهشی در حوزه آبخیز سد ایلام تعریف شد تا با استفاده از لایه‌های اطلاعاتی زمین و نقشه‌های توپوگرافی و به‌کمک نرم‌افزارGIS و بازدیدهای صحرایی، اقدام به ایجاد نقشه‌های زمینشناسی، فیزیوگرافی، کاربری اراضی، پوشش گیاهی، فرسایش، کلیماتولوژی، خاکشناسی و ژئومورفولوژی شود. روش انجام کار در این پژوهش بر مبنای تشخیص واحدهای کاری ژئومورفولوژی بود که به‌کمک تفسیر عکسهای هوایی و قطع دادن نقشه‌های پایه انجام شد. سپس عوامل موثر بر وقوع حرکات تودهای با استفاده از روابط رگرسیون لجستیک بررسی شد. بهنحوی که در آن عواملی مانند شیب، نوع سازند زمینشناسی، خاکشناسی، اقلیم و غیرهبهعنوان متغیرهای مستقل و فراوانی وقوع حرکت‌های تودهای به‌عنوان تابعی از عوامل مذکور در نظر گرفته شد. نتایج حاصله نشان داد که موثرترین عوامل در ارتباط با فراوانی وقوع زمینلغزشها در منطقه به‌ترتیب عبارت از شیب، نوع سازند زمینشناسی، جنس توده لغزشی (نوع و میزان املاح در خاک) و کاربری اراضی می‌باشند.
