مجید محمودآبادی؛ الهام سیرجانی
چکیده
فرسایش خاک فرآیندی پویاست که توزیع اندازه ذرات رسوب حاصل از آن تغییرات زیادی دارد. شناخت دینامیکی توزیع اندازه ذرات رسوب، مبنای مدل‌سازی فرسایشپذیری خاک، انتقال عناصر غذایی، آلایندهها و ذرات ریز در اثر فرسایش می‌باشد. تحقیق حاضر با هدف بررسی فرآیندها و مکانیزمهای انتقال ذرات ناشی از فرسایش ورقهای بر روی دو خاک ...
بیشتر
فرسایش خاک فرآیندی پویاست که توزیع اندازه ذرات رسوب حاصل از آن تغییرات زیادی دارد. شناخت دینامیکی توزیع اندازه ذرات رسوب، مبنای مدل‌سازی فرسایشپذیری خاک، انتقال عناصر غذایی، آلایندهها و ذرات ریز در اثر فرسایش می‌باشد. تحقیق حاضر با هدف بررسی فرآیندها و مکانیزمهای انتقال ذرات ناشی از فرسایش ورقهای بر روی دو خاک (زراعی و ماسه‌ای) با توزیع اندازه ذرات متفاوت و با استفاده از فلوم آزمایشگاهی اجرا شد. آزمایش‌ها از طریق ایجاد ترکیب‌های مختلف شیب (1.5 و دو درصد) و دبی جریان (75، 100، 125، 150، 175 و 200 میلی‌لیتر در ثانیه) انجام شد. نتایج نشان داد که شرایط هیدرولیکی جریان و همچنین خاک، نقش مهمی در انتقال انتخابی ذرات رسوب ایفا میکند،بهنحوی که در خاک زراعی، دو نقطه پیک در توزیع اندازه ذرات رسوب مشاهده شد. در پیک اول (ذرات ریز با اندازه 0.042 میلیمتر)، مکانیسم غالب حمل ذرات، بار معلق-جهشی بود و در پیک دوم (ذرات درشت با قطر 1.5 میلیمتر)، مکانیزم حمل بار بستر غالب بود. از سویی، با افزایش قدرت جریان ناشی از افزایش شیب و یا شدت جریان، شرایط بهتدریج از حالت انتخابی برای ذرات ریز خارج شد و ذرات ریز و ذرات درشت هر دو منتقل شدند. در خاک ماسه‌ای، تنها یک پیک برای ذرات با دامنه اندازه 0.109 تا 0.175 میلیمتر مشاهده شد. دراین خاک، مکانیزم حمل بهصورت جهشی، بیش‌ترین نقش را در انتقال ذرات رسوب داشت. بهعلاوه، در طبقههای اندازه کوچکتر از 0.150 میلی‌متربا افزایش شدت جریان، درصد ذرات ریز در رسوب کاهش نشان داد. در مقابل، با افزایش شدت جریان، درصد ذرات در طبقههای اندازه بزرگتر از 0.218 میلی‌مترافزایش یافت. با افزایش قدرت جریان در هر دو خاک، اهمیت نسبی انتقال بهصورت بار معلق و بار بستر به‌ترتیب کاهش و افزایش پیدا کرد.یافته‌های این تحقیق نشان داد که توزیع اندازه ذرات رسوب و در نتیجه مکانیزم حمل ذرات، به شرایط هیدرولیکی جریان نظیر شیب و شدت جریان و درنتیجه قدرت جریان بستگی دارد.
هانیه اسدی؛ حمیدرضا مرادی؛ سید حمیدرضا صادقی؛ عبدالرسول تلوری
چکیده
در حوزه‌های آبخیز بدون آمار، استفاده صحیح از تئوری مربوط به آب‌نمود واحد لحظه‌ای بسیار کارا می‌باشد. لذا،پژوهش حاضر به‌منظور تعیین میزان کارآیی آب‌نمود واحد به‌دست آمده براساس روش کلارک و با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی در بازسازی آب‌نمود واحد مشاهدهای ایستگاه ولیک‌بن واقع در خروجی حوزه آبخیز ...
بیشتر
در حوزه‌های آبخیز بدون آمار، استفاده صحیح از تئوری مربوط به آب‌نمود واحد لحظه‌ای بسیار کارا می‌باشد. لذا،پژوهش حاضر به‌منظور تعیین میزان کارآیی آب‌نمود واحد به‌دست آمده براساس روش کلارک و با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی در بازسازی آب‌نمود واحد مشاهدهای ایستگاه ولیک‌بن واقع در خروجی حوزه آبخیز کسیلیان در استان مازندران انجام شد. نتایج ارزیابی مقایسهای آب‌نمود واحد سهساعته متوسط حوضه با آب‌نمود واحد سهساعته به‌دست آمده از روش کلارک با کمک آمارههای خطای نسبی، مجذور میانگین مربعات خطا، ضریب کارآیی و میزان انحراف دلالت بر دقت مناسب روش مذکور در تخمین دبی سیلابی در حوزه آبخیز مورد مطالعه دارد.
سید سعید اسلامیان؛ محمد هادی بذرکار؛ سید فرهاد موسوی
چکیده
بارندگی یکی از عوامل اصلی در ایجاد خشک‌سالی است که کم‌بود آن، جریان‌های سطحی و زیرزمینی، دریاچه‌ها و به‌طور کلی منابع آب را به‌شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد. پیش‌بینی بارندگی در سال‌های آینده می‌تواند در برنامه‌ریزی منابع آب مؤثر واقع شود. الگوهای سری زمانی، این امکان را در اختیار برنامهریزان منابع آب قرار می‌دهد. ...
بیشتر
بارندگی یکی از عوامل اصلی در ایجاد خشک‌سالی است که کم‌بود آن، جریان‌های سطحی و زیرزمینی، دریاچه‌ها و به‌طور کلی منابع آب را به‌شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد. پیش‌بینی بارندگی در سال‌های آینده می‌تواند در برنامه‌ریزی منابع آب مؤثر واقع شود. الگوهای سری زمانی، این امکان را در اختیار برنامهریزان منابع آب قرار می‌دهد. هدف از انجام پژوهش حاضر پیش‌بینی خشک‌سالی استان اصفهان با برازش الگوهای مختلف سری زمانی به دادههای ماهانه بارندگی ایستگاههای استان می‌باشد. الگوهای مورد بررسی شامل ماهانه و ماهانه فصلی، نمایی سالانه و میانگین متحرک سه، پنج، هفت‌ساله و سینوسی می‌باشد. ایستگاههای هواشناسی مورد استفاده برای تحلیل سری زمانی 24 ایستگاه استکه طول دوره آماری آن‌ها متغیر و بین حداکثر 44 سال (2000-1957) و حداقل 11 سال (1997-1987) قرار داشت. نتایج نشان می‌دهد که ایستگاههای مورد مطالعه از نظر برازش الگویARIMA به سه گروه مناسب، نامناسب و متوسط تقسیم شده که به‌ترتیب نه، پنج و چهار ایستگاه در آن قرار میگیرد. همچنین، نتایج نشان می‌دهد که ایستگاههای اصفهان و کاشان علی‌رغم آمار بارندگی طولانی، دارای برازش نامناسب‌تری نسبت به دیگر ایستگاههای منطقه می‌باشند. بنابراین، صرف طولانی بودن آمار بارندگی نمی‌توان برازش بهتر سری زمانی را انتظار داشت. با توجه به نتایج حاصل می‌توان اظهار داشت که استفاده از الگوهای ARIMA به‌منظور مدل‌سازی سری میانگین متحرک سالانه می‌تواند در بررسی روند خشک‌سالی سودمند واقع شده و به‌عنوان الگوهایی برای این رفتار باشد.
نجفقلی غیاثی
چکیده
برنامه‌ریزی و اولویت‌بندی در مدیریت حوزه‌های آبخیز نیاز به دادههای مختلفی ازجمله آبدهی و نوسانات آن دارد. مقادیر آبدهی متوسط با دوره بازگشت‌های مختلف برای تخمین آورد رودخانه‌ها و برنامه‌ریزی برای بهره‌برداری از سدهای کوچک و بزرگ مورد نیاز است. ازطرفی آبدهی متوسط سالانه برای برنامه‌ریزی و مدیریت اراضی زراعی پاییندست ...
بیشتر
برنامه‌ریزی و اولویت‌بندی در مدیریت حوزه‌های آبخیز نیاز به دادههای مختلفی ازجمله آبدهی و نوسانات آن دارد. مقادیر آبدهی متوسط با دوره بازگشت‌های مختلف برای تخمین آورد رودخانه‌ها و برنامه‌ریزی برای بهره‌برداری از سدهای کوچک و بزرگ مورد نیاز است. ازطرفی آبدهی متوسط سالانه برای برنامه‌ریزی و مدیریت اراضی زراعی پاییندست مورد نیاز می‌باشد. در این تحقیق آمار آبدهی 40 ایستگاه هیدرومتری در سطح منطقه که دارای آمار کافی ازنظر کمی و کیفی در یک دوره مشترک بوده‌اند انتخاب شدند. تحلیل همگنی حوزه‌ها با توجه به آبدهی و پارامترهای هندسی تأثیرگذار صورت گرفت که به دو منطقه هم‌گن تفکیک شد. برای سنجش صحت درستی همگنی در منطقهاز تابع تشخیص استفاده شد، براساس آن هم‌گن‌بندی حوزه خزر در خوشه یک 100% و در خوشه دو، 94% بوده است. همچنین علاوهبر تحلیل منطقه‌ای آبدهی متوسط سالانه، تحلیل احتمالاتی بر روی آبدهی متوسط سالانه انجام و سپس توزیع نرمال به‌عنوان بهترین توزیع آماری انتخاب دبی با دوره بازگشت‌های دو تا 100 ساله برآورد شد. با استفاده از پارامترهای هواشناسی و هندسی مانند بارش متوسط سالانه و مساحت، شیب حوزه و درصد مساحت جنگل، روابط منطقه‌ای آبدهی محتمل با دوره بازگشت‌های مختلف برای مناطق هم‌گن استخراج گردید. حاصل این تحقیق ارائه روابط منطقه‌ای آبدهی متوسط و محتمل با دوره بازگشت‌های مختلف می‌باشد که در طرح‌های مختلف آبخیزداری و منابع آب کشور دارای کاربرد مستقیم هستند.
علی رمضانی؛ مهدی احمدی‌مقدم؛ امیرحسام حسنی؛ محمدرضا جعفری
چکیده
از دیرباز شکل‌گیری جوامع انسانی، مراکز صنعتی، کشاورزی و غیره در نزدیکی رودخانه‌ها بوده است و با افزایش جمعیت، رشد تکنولوژی، افزایش استفاده از منابع آبی و دخل و تصرف غیر طبیعی، شرایط کیفی رودخانه‌ها تغییر یافته است. لذا در این زمینه سنجش و تحلیل دادههای کیفی، همچنین بررسی اطلاعات مکانی در اثرگذاری بر کیفیت آب رودخانه جهت پهنه‌بندی ...
بیشتر
از دیرباز شکل‌گیری جوامع انسانی، مراکز صنعتی، کشاورزی و غیره در نزدیکی رودخانه‌ها بوده است و با افزایش جمعیت، رشد تکنولوژی، افزایش استفاده از منابع آبی و دخل و تصرف غیر طبیعی، شرایط کیفی رودخانه‌ها تغییر یافته است. لذا در این زمینه سنجش و تحلیل دادههای کیفی، همچنین بررسی اطلاعات مکانی در اثرگذاری بر کیفیت آب رودخانه جهت پهنه‌بندی و کنترل مدیریتی آن به‌سمت استاندارد قابل قبول، ما را یاری می‌نماید. رودخانه گدارخوش از رودخانه‌های مرزی کشور در مرز ایران و عراق در استان ایلام با سطح حوزه‌ای معادل 1202.68 کیلومتر مربع واقع شده است. محدوده مطالعاتی این تحقیق، حوزه آبخیز رودخانه گدارخوش می‌باشد که از محل ورود به استان تا خروج از مرز کشور عراق گسترش یافته است. از 10 ایستگاه نمونه‌برداری به نام‌های ششدار، تنگ حمام، تصفیه خانه، مهدی آباد، بانویزه، چم آب، گردنه قلا، قبله، پل فلزی و پل شکسته برای مدت شش ماه (مهر ماه 89 تا اسفند ماه 89) بهصورت ماهیانه پارامترهای اکسیژن مورد نیاز بیوشیمیایی، فسفات کل، نیترات، کلیفرم مدفوعی، کل جامدات محلول، اکسیژن محلول، کدورت، pHو دما اندازه‌گیری شد. تاکنون مطالعات زیادی در خصوص تعیین کیفیت آب‌های سطحی صورت گرفته است، که عمدتا به بررسی اثر مواد آلاینده غیرطبیعی (انسان‌ساز) بر کیفیت آب پرداخته‌اند. در این تحقیق سعی شده است به تاثیر متقابل عوامل طبیعی (غیر انسان‌ساز) و عوامل غیرطبیعی (انسان‌ساز) بر کیفیت آب رودخانه پرداخته شود. نتایج آزمایشگاهی حاصله با تلفیق لایه‌های اطلاعاتی استخراج شده از محیط GISدر محاسبه شاخص کیفیت آب نشان داد که ایستگاه مهدی آباد با نمره عددی 47.33 شاخص کیفی NSFWQI در وضعیت بد و بقیه ایستگاه‌ها در وضعیت متوسط و در طبقه عددی 70-50 شاخص کیفی NSFWQI قرار دارند.
داود نیک‌کامی؛ هادی چم‌حیدر؛ محمدحسین مهدیان؛ ابراهیم پذیرا
چکیده
اثرات محیطی و اقتصادی فرسایش خاک ناشی از سوء مدیریت در استفاده از اراضی واقع در یک حوزه آبخیز است. اگرچه متوقف کردن کامل فرسایش خاک تا حد شرایط طبیعی امکان پذیر نیست، ولی مهار آن در قالب طرح‌های مدیریت جامع آبخیز یک نیاز مبرم است.با توجه به این‌که در منابع علمی، هدر رفت عناصر غذایی با استفاده از مدل‌های بهینه‌سازی مورد ارزیابی قرار ...
بیشتر
اثرات محیطی و اقتصادی فرسایش خاک ناشی از سوء مدیریت در استفاده از اراضی واقع در یک حوزه آبخیز است. اگرچه متوقف کردن کامل فرسایش خاک تا حد شرایط طبیعی امکان پذیر نیست، ولی مهار آن در قالب طرح‌های مدیریت جامع آبخیز یک نیاز مبرم است.با توجه به این‌که در منابع علمی، هدر رفت عناصر غذایی با استفاده از مدل‌های بهینه‌سازی مورد ارزیابی قرار نگرفته است، هدف اصلی این پژوهش، تعیین سطح بهینه کاربری اراضی به‌منظور کاهش میزان فرسایش و هدررروی عناصر غذایی خاک و ارتقاء درآمد ساکنینیک حوضه است. برای این منظور، حوزه آبخیز ابوالعباس واقع در شمال شرق استان خوزستان، به‌عنوان منطقه مورد تحقیق انتخاب شد. مدل برنامه‌ریزی خطی چند هدفی برای سه گزینه مختلف وضعیت کنونی کاربری‌ها و بدون اعمال مدیریت اراضی، وضعیت کنونی کاربری‌ها و اعمال مدیریت اراضی و وضعیت استاندارد کاربری‌ها و مطابق با اصول و معیارهای علمی مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نشان داد سطح کاربری‌های فعلی برای کاهش میزان فرسایش و هدرروی عناصر غذایی و افزایش درآمد ساکنین حوضه مناسب نبوده و در شرایط بهینه باید تغییر نماید. در شرایط بهینه، سطح اراضی جنگلی و باغی به‌ترتیب 1.81 و 55.7 درصد افزایش، سطح اراضی مرتعی بدون تغییر و سطح اراضی کشت آبی و دیم به‌ترتیب 67.5 و 31.4 درصد کاهش می‌یابد. علاوه بر این، نتایج نشان داد که در صورت بهینه‌سازی کاربری اراضی در شرایط فعلی و بدون اعمال مدیریت اراضی، میزان فرسایش، هدرروی عناصر غذایی و درآمد خالص کل حوضه به‌ترتیب 3.2 درصد کاهش، 2.5 درصد کاهش و 29.7 درصد افزایش، در صورت اعمال مدیریت اراضی در داخل سطوح فعلی کاربری‌ها، به ترتیب 35.3 درصد کاهش، 70.2 درصد کاهش و 37.2 درصد افزایشو در شرایط استاندارد کاربری‌ها به ترتیب 47.2 درصد کاهش، 70.4 درصد کاهش و 41.8 درصد افزایش می‌یابد. نتایج به‌دست آمده از تحلیل حساسیت نیز نشان داد که تغییر در سطح اراضی باغی و آبی، بیش‌ترین تاثیر در افزایش درآمد خالص و کاهش فرسایش و هدرروی عناصر غذایی خاک در حوزه آبخیز ابوالعباس را داشته است.
