نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• زهرا جابرالانصار ¹
• مرتضی خداقلی ²
• مسعود برهانی ³
• حسین ارزانی ⁴

¹ کارشناس ارشد مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان

² استادیار مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان

³ مربی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان

⁴ استاد دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

چکیده

اکوسیستم‌های مرتعی در مناطق خشک، زیست‌بوم‌های حساس و شکننده‌ای هستند که در برابر عوامل مختلف از جمله تغییرات اقلیمی به‌ویژه بارندگی، به‌سادگی در معرض تخریب قرار می‌گیرند. در چنین شرایطی وقوع خشک‌سالی‌ها در عرصه‌های منابع طبیعی همواره قابل انتظار می‌باشد. در این پژوهش ارتباط بین تولید گونه‌های مرتعی و تغییرات زمانی و کمی بارش مورد بررسی  قرار گرفت. به‌طوری که تولید مراتع در یک دوره آماری 10ساله (1387- 1377) در اقلیم رویشی استپی استان اصفهان (علویجه، موته، کلهرود و گردنه شادیان) با استفاده از نمایه استاندارد بارش (SPI) و ارتباط شاخص خشک‌سالی در مقیاس‌های زمانی سه، پنج و هشت‌ماهه با تولید 10ساله مراتع استپی اصفهان مورد ارزیابی قرار گرفت. سپس جدول تجزیه واریانس و ماتریس هم‌بستگی بین عوامل تولید و شاخص SPI تشکیل شد. نتایج نشان داد که شدیدترین خشک‌سالی در سال 1387 و تقریباً هم‌زمان با کم‌ترین تولید در مراتع استپی اتفاق افتاده است. هماهنگی و مطابقت بین منحنی‌های میزان تولید و شاخص SPI در مراتع مورد مطالعه مشاهده شد، به‌طوری که در بیش‌تر موارد حداکثر و حداقل تولید هم‌زمان با بیش‌ترین و کم‌ترین مقدار شاخص SPI اتفاق افتاده بود. هم‌چنین، نتایج حاصل از ماتریس هم‌بستگی بین عوامل مذکور حاکی از آن است که تولید مراتع با شاخص استاندارد بارش در سه مقیاس زمانی با ضرایب بیش از 63 درصد و در سطح احتمال یک و پنج درصد هم‌بستگی دارد. با توجه به تأثیرپذیری تولید مراتع مورد بررسی از بارش بهاره و هم‌چنین، عمق خاک کم‌تر از 30 سانتی‌متر، شاخص SPI با بازه زمانی سه‌ماهه به‌منظور ارزیابی خشک‌سالی در مراتع توصیه شد.

کلیدواژه‌ها

• تغییر اقلیم
• تولید علوفه
• خشک‌سالی
• مناطق خشک
• SPI

عنوان مقاله [English]

A study on production changes of steppic rangeland of Isfahan using ‎the standard precipitation index

نویسندگان [English]

• Zahra Jaberalansar ¹
• Morteza Khodagholi ²
• Masoud Borhany ³
• Hossein Arzani ⁴

¹ MSc, Agricultural and Natural Resources Research Center, Esfahan, Iran

² Assistant Professor, Agriculture and Natural Resources Research Center, Esfahan ‎Iran

³ Scientific Board, Agriculture and Natural Resources Research Canter, Esfahan, Iran‎

⁴ Professor, Faculty of Natural Resources, Tehran University, Iran

چکیده [English]

Rangeland ecosystems in semi-arid regions are vulnerable systems to climatic changes specially precipitation. In such conditions droughts are predictable. In this study the relationship between rangeland production and spatial and temporal changes of precipitation was investigated. Therefore, rangeland production through 10 years data set (1377-1387) in steppic bioclimatic of Esfahan province (Alavije, Muteh, Kalahrood and Gardaneshadian) using Standard Precipitation Index (SPI), the relationship between SPI series of 3, 5 and 8 month time scales, and rangeland production of 10 years. Thus Anova and correlation matrix between production and SPI factors were formed. Results indicated that the most severe drought has occurred in 1387 simultaneously, with the least production. A harmony between change trend of production and SPI in the sites showed that in most cases maximum and minimum production have occurred simultaneously with maximum and minimum of SPI series. Also, the production correlated with SPI series of three, five and eight months' time scales with correlation coefficients more than 63 percent which were significant in 1% and 5% level. Due to efficacy of production from spring precipitation and soil depth less than 30 cm in the sites, it is proposed to use SPI series of three months scale to evaluate drought in similar rangelands.

کلیدواژه‌ها [English]

• Climate change
• drought
• Dry regions
• forage production
• standard precipitation index