نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 مربی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه
2 دانشیار موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع
چکیده
بخش اعظمی از مراتع ایران در مناطق خشک و نیمه‌خشک قرار دارند، بنابراین مقاومت به خشکی در گیاهان این مناطق دارای اهمیت زیادی می‌باشد. در این پژوهش تنوع عمل‌کرد 11 ژنوتیپ علوفه از گونهقالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در دو محیط آبی (بدون تنش) و دیم (تنش)، طی سال‌های 1383 تا 1385 در ایستگاه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه، واقع در شهرستان اسلام‌آباد غرب مورد ارزیابی قرار گرفت. تنوع معنی‌داری در بین دو محیط تنش و بدون تنش و هم‌چنین، در بین ژنوتیپهای مورد بررسی برای عمل‌کرد علوفه خشک مشاهده شد. با استفاده از عمل‌کرد علوفه خشک اندازه‌گیری شده دو محیط آبی و دیم، شاخص‌های مقاومت به خشکی برای ژنوتیپ‌ها محاسبه شد. با توجه به تجزیه واریانس در بین ژنوتیپ‌ها برای شاخص‌های تحمل به تنش، بهرهوری متوسط و عمل‌کرد محیط بدون تنش در سطح یک درصد و برای شاخص‌های میانگین هارمونیک و میانگین هندسی بهرهوری در سطح پنج درصد تنوع معنی‌دار مشاهده شد. برای شاخص‌های حساسیت به تنش، تحمل به خشکی و عمل‌کرد محیط تنش در بین ژنوتیپهای مورد بررسی تنوع معنی‌دار مشاهده نشد. شاخص‌های بهرهوری متوسط، میانگین هندسی بهرهوری، میانگین هارمونیک و تحمل به تنش هم‌بستگی مثبت و معنی‌دار با عمل‌کرد دو محیط تنش و بدون تنش نشان دادند، بنابراین انتخاب برای مقاومت به خشکی براساس این شاخص‌ها انجام شد. در مجموع، نتایج حاصل از مقایسه میانگین عمل‌کرد علوفه خشک محیط تنش و بدون تنش و مطالعه شاخص‌های مقاومت به خشکی با روش دانکن در سطح پنج درصد نشان داد که ژنوتیپهای 5-890 و 6-890، بیش‌ترین مقاومت به خشکی را داشتند و به‌عنوان مواد ژنتیکی مناسب به‌منظور احیای مراتع یا جهت برنامه‌های اصلاحی برای شرایط دیم استان کرمانشاه معرفی شدند. نتایج تجزیه خوشه‌ای و تجزیه به مولفه‌های اصلی نیز، نتایج به‌دست آمده را تایید نمود.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Drought resistance evaluation of forage yield in Elymus hispidus genotypes
نویسندگان [English]
- Hooshmand Safari 1
- Aliashraf Jafari 2
1 Scientific Board, Agricultural and Natural Resources Research Center, Kermanshah, Iran
2 Associate Professor, Research Institute of Forest and Rangelands, Tehran, Iran
چکیده [English]
Most of Iranian rangelands are located in arid and semi arid areas, therefore, drought resistance is an important issue in this regions' plants. Drought resistance variation of forage yield for 11 genotypes of Elymus hispidus was examined in complete block design with three replications under normal and dryland farming system, in Islam Abad Gharb, Kermanshah, Iran, during 2004-2006. Significant variation (p<0.01) for forage yield were observed between with and without tension environments and between genotypes. Drought resistance indices of genotypes were measured for dry matter forage yield (Yp) of irrigated and dryland (Ys) conditions, like sensitivity to stress index, Tolerance (Tol), Mean Productivity (MP), Drought Tolerant Index (DTI), Harmonic Mean (HM) and Geometrical Mean of Productivity (GMP). Variance analysis of drought resistance indices showed that genotypes had significant variation at 1% level for DTI, MP and Yp and at 5% level for HM and GMP. Significant variation for SSI, Tol and Ys were not observed among genotypes. The indices of MP, GMP, HM and DTI showed the significant positive correlation with Ys and Yp, therefore selection for drought resistance were performed based on this indices. Also, the results of mean productcomparision of Ys, Yp and drought resistance indices by Duncan method at 5% level showed that genotypes 890-5 and 890-6 has higher drought resistance value and can be introduced as a suitable genetic material for rangeland reclamation or breeding programs for drylands in Kermanshah province. This results were confirmed by claster and principle component analysis.
کلیدواژه‌ها [English]
- cluster analysis
- Drought resistance index
- drought tolerance
- Elymus hispidus
- Tension
)