نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• الهه فرودی صفات ¹
• سودابه گلستانی کرمانی ¹
• مرضیه ثمره هاشمی ²
• محمد ذونعمت کرمانی ³

¹ گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران

² بخش مهندس آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید باهنر، کرمان، ایران

³ بخش مهندسی آب، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران

چکیده

مواد و روش‌ها
در پژوهش مروری حاضر، به جمع‌آوری و مطالعه مقالات و گزارش‌های مرتبط با پدیده‌های سیل و خشکسالی در استان کرمان پرداخته شده است که در این خصوص از 49 مقاله فارسی کاربردی موجود (1402-1383 هجری خورشیدی) و 9 مقاله انگلیسی (2023-2012 میلادی) بهره برده شد. در یک تقسیم‌بندی کلی، استان کرمان براساس میانگین طول و عرض جغرافیایی به چهار منطقه تقسیم شد که به ترتیب منطقه شمال غرب و جنوب شرق با اختصاص 35% و 34% از استنادات، بیشترین میزان مطالعات را به خود اختصاص دادند و 73% از منابع این پژوهش مربوط به مطالعات خشکسالی در استان می‌باشد، که نشان دهنده قدمت حضور این پدیده در سطح استان است. در این پژوهش، 27% از مطالعات مورد بررسی از پرسش‌نامه استفاده نمودند و پرکاربردترین نرم‌افزارهای آماری و تحلیلی مورد استفاده به ترتیب نرم‌افزار آماری SPSS با سهم 26% و نرم‌افزار مبتنی بر GIS با سهم 24% بوده‌اند.

نتایج و بحث
پدیده‌های سیلاب و خشکسالی در استان کرمان در سال‌های اخیر نسبت به گذشته به لحاظ شدت و تعدد رو به فزونی هستند و نمی‌توان تاثیر آنها بر جامعه را انکار کرد. کاهش ریزش‌های جوی و شروع پدیده خشکسالی در استان کرمان از سال 1377 آغاز شده و همواره با یک روند نوسانی (خشکسالی متوسط تا شدید) در همه نقاط استان دیده می‌شود.

نتیجه‌گیری
جمع‌بندی نتایج بدست آمده نشان می‌دهد بیشترین تهدید استان کرمان در خصوص پدیده خشکسالی است که تمام استان از آثار آن رنج می‌برد. طبق نتایج حاصله، شیب خط روند شاخص خشکسالی بارش- تبخیر تعرق استاندارد شده طی دوره آماری 75-1369 برابر 046/0+ بوده که حاکی از کاهش خشکسالی در استان و در دوره‌های آماری 89-1376و 1390-97 به ترتیب برابر با 031/0- و 01/0- بوده که بیانگر افزایش شدت خشکسالی در سال‌های اخیر است. همچنین وقوع پدیده‌ سیلاب نیز رو به فزونی است و این پدیده بیشترین خسارات را در کمربند شمال غرب – جنوب شرق استان و در مناطق مرتفع به جا گذاشته است. این دو پدیده آثار بسیار مخربی در زمینه‌های مختلف از خود برجای می‌گذارند که بیشترین آسیب‌ها بر مسائل اجتماعی است و پس از آن، مسائل اقتصادی و زیست محیطی ظاهر می‌شوند.

کلیدواژه‌ها

• آب زیرزمینی
• تغییر اقلیم
• تنش آبی
• مهندسی منابع آب
• هیدرولوژی

عنوان مقاله [English]

A Review of Two Decades of Flood and Drought Hazards in Kerman Province

نویسندگان [English]

• Elaheh Foroudi Sefat ¹
• Soudabeh Golestani Kermani ¹
• Marzieh Samare Hashemi ²
• Mohammad Zounemat-Kermani ³

¹ Department of Water Engineering, Faculty of Agriculture, Shahid Bahoner University of Kerman, Kerman, Iran

² Department of Water Engineering, Faculty of Agriculture, Shahid Bahoner University of Kerman, Kerman, Iran

³ Water Engineering Department, Shahid Bahonar University of Kerman, Kerman, Iran

چکیده [English]

Materials and methods:
In the present review research, articles and reports related to flood and drought phenomena in Kerman Province (located in Iran) have been collected and studied, and in this regard, 49 practical articles in Persian (2004‒2024) and 9 articles in English (2012‒2023) were analyzed. In a general classification, Kerman province was divided into four regions based on the average latitude and longitude; respectively, the northwest and southeast regions accounted for 35% and 34% of the citations and accounted for the largest amount of studies, and 73% of the sources of this research are related to studies of drought in the province, which shows the age of this phenomenon. In this research, 27% of the reviewed studies used questionnaires, and the most commonly used statistical software and analytical software were statistical-based (26%) (e.g., SPSS software) and GIS-based software (24%), respectively.

Results and discussion:
Flood and drought phenomena in Kerman Province have been increasing in intensity and frequency in recent years compared to the past, and their impact on societies cannot be denied.
Conclusions:
The summary of the obtained results shows that the biggest threat to Kerman Province is the drought phenomenon, that the whole province suffers from drought and its effects, and according to the results, the slope of the drought trend line of the Standardised Precipitation-Evapotranspiration Index (SPEI), during the statistical period of 1990‒1996 was equal to +0.046, which indicates a decrease in drought in the province, and in the statistical periods of 1997‒2010 and 2011‒2018, respectively, it was equal to -0.031 and -0.01, which indicates an increase in the severity of drought in recent years. Also, the occurrence of floods is increasing, and this phenomenon has caused the most damage in the northwest-southeast belt of the province and in the high areas.

کلیدواژه‌ها [English]

• Groundwater
• Climate change
• Water stress
• Water resources engineering
• Hydrology