نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مرتضی میری ¹
• مهران زند ²
• محمدرضا کوثری ³
• مجتبی رحیمی ⁴

¹ استادیار، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران.

² عضو هییت علمی-پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری-تهران-ایران

³ استادیار پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران.

⁴ دانش آموخته دکتری اقلیم شناسی دانشگاه تهران

چکیده

هدف این پژوهش بررسی تغییرات مکانی-زمانی رخدادهای حدی دمایی ایران طی دوره مشاهداتی و همچنین دوره آینده است. داده‌های مور استفاده شامل؛ متوسط حداکثر و حداقل روزانه 123 ایستگاه سینوپتیک طی دوره 2017-1988 و داده‌های مدل CNRM-CM6-1 برای دوره 2060-2020 تحت دو سناریو خوش‌بینانه SSP126 و بدبینانه SSP585 می‌باشد. به‌منظور محاسبه شاخص‌های حدی دمایی سرد و گرم ایران طی دوره‌های مختلف، از 14 شاخص دمای توصیه شده از سوی گروه کارشناسی CCL/CLIVAR استفاده شده است. محاسبه شاخص‌ها و خروجی‌ نهایی آن‌ها با برنامه نویسی در محیط نرم‌افزار متلب انجام شده است. محاسبه شاخص‌های حدی دمایی گرم طی دوره مشاهداتی نشان داد که برای بیشتر ایستگاه‌ها در حالت کلی فراوانی و روند شاخص‌های گرم مانند شب‌ها و روزهای گرم، روزهای تابستانی، تعداد شب‌های حاره‌ای روند افزایشی و معنادار در سطح 95 درصد بوده است. در مقابل تغییرات زمانی رخداد شاخص‌های سرد نشان داد که برای بیشتر ایستگاه‌ها در حالت کلی روند شاخص‌های سرد مانند روزهای سرد، شب‌های سرد و تعداد روزهای یخبندان، نزولی و کاهشی بوده است. بررسی فراوانی رخداد شاخص SU25 به‌عنوان یکی شایع‌ترین شاخص‌های حدی گرم نشان داد که روند این شاخص در تمامی ایستگاه های مورد مطالعه طی دوره مشاهداتی در سطح 95 در صد معنادار بوده است. از نظر مکانی بیشترین فراوانی رخداد این شاخص برای ایستگاه کنارک (فرودگاه) با 363 روز و کمترین مقدار رخ داده مربوط به ایستگاه اردبیل 21 روز می‌باشد. بیشینه شاخص روزهای یخبندان (FD) که یکی از شایع‌ترین شاخص حدی سرد در کشور است برای ایستگاه سراب با 179 روز و حد پایینی آن با عدم رخداد یخبندان برای برخی از ایستگاه‌های جنوب غربی کشور می‌باشد. بررسی شاخص‌های دمایی آینده طی دوره 2060-2020 نشان عدم تابعیت رفتار شاخص‌های حدی دمایی سرد و گرم از موقعیت جغرافیایی و شرایط توپوگرافی مناطق مختلف کشور است. چراکه بر اساس خروجی‌های مدل CNRM-CM6-1 برای دو سناریو ssp126 و ssp585 طی دوره 2060-2020 روند شاخص‌های حدی گرم در مناطق با ارتفاعات زیاد و عرض جغرافیایی بالاتر در مقایسه با مناطق با ارتفاع و عرض جغرافیایی کمتر تفاوتی زیادی ندارد و رفتار روند در مناطق مختلف با ویژگی‌های جغرافیایی متفاوت با اختلاف کمی مشابه همدیگر می‌باشد. در مجموع بر اساس نتایج به‌دست‌آمده در این پژوهش و پژوهش‌های مشابه ذکر شده می‌توان گفت که حدی‌های دمایی گرم ایران طی دوره گذشته و آینده با افزایش و بیشتر فرین‌های سرد ایران با کاهش همراه هستند که نرخ تغییرات آن‌ها در مناطق مختلف کشور با شدت و ضعف متفاوتی همراه می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

• روزهای تابستانی
• روزهای یخبندان
• شاخص‌های فرین
• CMIP
• روند

عنوان مقاله [English]

Analysis of the Spatial and Temporal changes in historical and future extreme temperature events in Iran under the influence of climate change

نویسندگان [English]

• Morteza Miri ¹
• Mehran Zand ²
• Mohammadreza Kousari ³
• Mojtaba Rahimi ⁴

¹ Assistant Professor, Soil Conservation and Watershed Management Research Institute (SCWMRI), Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran

² Associate Professor,Soil Conservation and Watershed Management Research Institute,Tehran,Iran.

³ Assistant Professor, Soil Conservation and Watershed Management Research Institute (SCWMRI), Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran

⁴ Climatology PhD graduate from University of Tehran

چکیده [English]

The purpose of this research is to investigate the spatial-temporal variations of extreme temperature events in Iran. The data used in this study includes the daily average maximum and minimum temperatures from 123 synoptic stations during the observational period from 1988 to 2017. Additionally, it incorporates data from the CNRM-CM6-1 model for 2020 to 2060 under two scenarios: optimistic (SSP126) and pessimistic (SSP585). Calculating extreme warm temperature indices from 1988 to 1977 showed that, in general, for most stations, the frequency and trend of warm indices such as warm nights, warm days, the number of summer days, and the number of tropical nights has been increasing. The analysis of temporal changes in cold index events revealed that, overall, the trend for cold indices such as cold days, cold nights, and the number of frost days has been decreasing for most stations. An analysis of the frequency of the SU25 index event as one of the most common extreme warm indices showed that the highest occurrence of this index was 363 days for the Konarak (airport) station, while the lowest occurrence was 21 days for the Ardabil station. The maximum number of frost days (FD) is 179 days for the Sarab station, while the minimum occurrence is no frost days for some of the southwestern stations in the country. Based on the outputs of the CNRM-CM6-1 model for the ssp126 and ssp585 scenarios during the period 2060-2020, it has been determined that the trend of warm extremes in regions with higher elevations and latitudes does not differ significantly compared to regions with lower elevations and latitudes. Based on the findings from this study and similar research, it can be stated that Iran’s warm temperature extremes have increased over past and future periods, while extreme cold events in Iran are decreasing.

کلیدواژه‌ها [English]

• Summer days
• Frost days
• extreme indices
• CMIP
• Trend