نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• جمال مصفایی ¹
• عطاءا.. ابراهیمی ²
• محمود عرب خدری ³
• پرویز گرشاسبی ⁴
• امین صالح پور جم ¹
• محمودرضا طباطبایی ¹
• حمیدرضا پیروان ¹
• محمد رضا غریب رضا ¹
• مهران زند ¹
• باقر قرمز چشمه ¹

¹ دانشیار، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

² دانشیار، مهندسی طبیعت، دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران

³ استاد، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

⁴ پژوهشگر، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

چکیده

چکیده مبسوط
مقدمه
در سال‌های اخیر حوزه‌های آبخیز کشور در معرض مشکلات و مصائب انسان‌ساز نظیر تشدید فرسایش، سـیل و خشکسالی قرار گرفته که منجر به خسـارات زیادی می‌شود. برای مدیریت مؤثر حوزه‌های آبخیز و رفع مشکلات مرتبط با این حوزه، انجام پژوهش‌های مناسب و کاربردی ضروری است. برای شناسایی و تعیین مشکلات بخش پژوهش، کسب نظرات کارشناسان، پژوهشگران، نخبگان و هم‌اندیشی با آنان، راهکار مناسبی تلقی می‌شود که می‌تواند راه‌گشای مسائل و مشکلات موجود باشد. این پژوهش در نظر دارد تا بر اساس هم‌اندیشی با نخبگان و کارشناسان مراکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع‌طبیعی کشور در حوزه حفاظت خاک و آبخیزداری، تحلیلی بر مسائل و مشکلات این حوزه داشته باشد و سناریوهای موجود برای حل این مسائل ارائه نماید.
 
مواد و روش‌ها
ابتدا، بنا به درخواست پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری از مراکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع‌طبیعی  استانی، مسائل و مشکلات و حوزه آبخیزداری کشور جمع‌آوری و احصاء شد. سپس، نقطه‌نظرات و موارد اعلانی، به دو شیوه بخشی و موضوعی (کلی و جزئی) دسته‌بندی شد. در دسته‌بندی بخشی، هر یک از موارد مطرح‌شده از سوی مراکز تحقیقات استان‌ها و با توجه به میزان ارتباط مسائل با هر یک از بخش‌های پژوهشکده، به یکی از بخش‌های ذی‌ربط اختصاص داده شد. در دسته‌بندی موضوعی نیز در مرحله اول، هر یک از موارد مطرح‌شده استان‌ها با توجه به ماهیت موضوع، به یکی از سه بخش کلی پژوهشی یا فناورانه، ساختاری، و پشتیبانی تقسیم شد. در مرحله دوم، موارد مطروحه استان‌ها با توجه به ماهیت موضوع به دسته‌های موضوعی جزئی‌تری تفکیک شد.
 
نتایج و بحث
در این بررسی، 25 مرکز از 32 مرکز استانی (مشارکت 78 درصدی)، 182 مورد را به‌­عنوان مشکلات بخش تحقیقات در حوزه حفاظت خاک و آبخیزداری گزارش کرده‌اند. دسته‌بندی موضوعی موارد مطروحه نشان داد که موضوعات بهره‌برداری دانش‌بنیان منابع آبخیز، پایش و ارزیابی آبخیز و رفع گسست بخش تحقیقات با بخش اجرا به‌ترتیب با 28 (15 درصد)، 26 (14 درصد)، و 25 (13 درصد) فراوانی، دارای بیشترین سهم هستند. نتایج دسته‌بندی بخشی نیز حاکی از آن است که بخش‌های حوزه ریاست و گروه‌های پژوهشی مدیریت حوزه‌های آبخیز و هیدرولوژی و توسعه منابع آب به‌ترتیب با 34 (19 درصد)، 28 (15 درصد)، و 24 (14 درصد) فراوانی، بیشترین سهم را به خود اختصاص دادند.
 
نتیجه‌گیری
یافته‌­های این پژوهش راهگشای مدیران و تصمیم‌گیران بخش‌های تحقیقات و اجرای حفاظت خاک و آبخیزداری کشور است به­‌گونه‌­ای که با تکیه بر نتایج این پژوهش قادر خواهند بود تا هدف‌گذاری بهتری برای سیاست‌ها، راهبردها و اقدامات آتی خود داشته باشند.
 

کلیدواژه‌ها

• اولویت‌بندی
• تحقیقات و اجرا
• حفاظت خاک
• دسته‌بندی مشکلات
• هم‌اندیشی

عنوان مقاله [English]

Analysis of the problems of the agricultural and natural resources research and education centers regarding watershed management and the existing scenarios (Technical Report)

نویسندگان [English]

• jamal mosaffaie ¹
• Ataollah Ebrahimi ²
• Mahmood Arabkhedri ³
• Parviz Garshasbi ⁴
• Amin Salehpour Jam ¹
• Mahmoudreza Tabatabaei ¹
• Hamidreza Peyrowan ¹
• Mohammadreza Gharibreza ¹
• Mehran Zand ¹
• Bagher Ghermez Cheshme ¹

¹ Associate Professor, Soil Conservation and Watershed Management Research Institute (SCWMRI), Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran

² Associate Professor, Department of Natural Engineering, Faculty of Natural Resources and Geosciences, Shahrekord University, Shahrekord, Iran

³ Professor, Soil Conservation and Watershed Management Research Institute (SCWMRI), Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran

⁴ Researcher, Soil Conservation and Watershed Management Research Institute (SCWMRI), Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran

چکیده [English]

Extended abstract
Introduction
In recent years, the country's watersheds have been exposed to man-made problems and sufferings such as erosion, floods, and droughts, leading to great yearly losses. To effectively manage watersheds, it is necessary to conduct appropriate and practical research, which in turn requires solving the problems related to this area. To identify and determine the problems of the research department, getting the opinions of experts, researchers, and elites and thinking together with them is considered a suitable solution, which can later solve problems and problems. This article intends to analyze their problems in soil conservation and watershed management based on common thinking with the research and education centers of agriculture and natural resources of the country.
 
Methods and materials
For this purpose, these problems were collected based on the request of the SCWMRI from the agricultural and natural resources research and training centers of the province. Then, the announcements were categorized in two organizational and thematic ways (general and partial). In the organizational classification, each of the issues raised by the provinces was assigned to one of the departments according to their relationship with each of the organizational departments of the SCWMRI. In the subject classification, in the first stage, each of the issues raised by the provinces was assigned to three sub-sectors including research or technological, structural, and support, according to the nature of the subject. In the second stage, the issues raised by the provinces were assigned to more detailed categories according to the nature of the subject.
 
Results and discussion
The results indicate that in this survey, 25 out of 32 provincial centers (78% participation) have announced 182 cases as problems in the research department in soil conservation and watershed management. Thematic classification of the announced instances showed that the subjects of knowledge-based productivity of watershed resources, watershed monitoring and evaluation, and solving the gap in the research department with implementation have the most importance with 28, 26, and 25 cases (15%, 14%, and 13%), respectively. The results of organizational classification also indicate that the departments of the directorate and research departments of watershed management and hydrology and water resources development have the most importance with 34, 28, and 24 cases (19%, 15%, and 14%), respectively.
 
Conclusion
Based on the results of this research, the managers and decision-makers of the research and implementation departments of soil and watershed protection in the country will be able to have better targeting for their future policies, strategies, and actions.

کلیدواژه‌ها [English]

• Common thinking
• Prioritization
• Problem classification
• Research and implementation
• Soil conservation