نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• حمید بابلی مؤخر

دکترای ژئومورفولوژی، دانشکده علوم جغرافیایی و برنامه‌ریزی، دانشگاه اصفهان

چکیده

زمین‌لغزش‌ها از جمله مخاطرات طبیعی در حوزه‌های آبخیز هستند که هر ساله خسارات فراوانی را در پی دارند. فعالیت‌های نئوتکتونیک نقش مهمی در افزایش رخداد زمین‌لغزش دارد. هدف از این پژوهش، بررسی ارتباط زمین‌ساخت فعال و پهنه‌های لغزشی با بهره‌گیری از شاخص‌های مورفوتکتونیک در حوزه آبخیز رودخانه فهلیان می‌باشد. به همین منظور، ابتدا زمین‌لغزش‌های منطقه به ‌کمک تصاویر گوگل ارث، تصاویر ماهواره‌ای LANDSAT-8، عکس‌های هوایی و بازدیدهای میدانی شناسایی، برداشت و ذخیره شد. سپس، نقشه پراکنش زمین‌لغزش‌ها تهیه شد. در ادامه، نسبت به استخراج و محاسبه چهار شاخص‌ مورفوتکتونیک حجم به سطح حوضه (V/A)، شاخص انشعاب‌پذیری (BR)، شاخص تراکم سطحی آبراهه‌ها (P) و شاخص برجستگی نسبی (Bh) اقدام شد. شاخص‌های مورفوتکتونیک در هر زیرحوضه اندازه‌گیری شد. محاسبه این شاخص‌ها با استفاده از نقشه‌های توپوگرافی و زمین‌شناسی، تصاویر ماهواره‌ای و بازدیدهای میدانی و با بهره‌گیری از اصول هندسی و ریاضی و به کمک امکانات موجود در نرم‌افزار ArcGis10.4 انجام گرفت. هر شاخص به سه رده به لحاظ فعالیت زمین‌ساختی تقسیم و ‌در ‌نهایت، ‌بر اساس ‌تقسیم‌بندی ‌هر ‌شاخص،‌ سطح ‌فعالیت‌ زمین‌ساختی‌ کل بر مبنای ‌شاخص ‌زمین‌ساخت ‌فعال ‌نسبی‌ (‌Iat) منطقه ‌تعیین ‌شد.‌ در ادامه، با انطباق نقشه پراکنش زمین‌لغزش‌ها با نقشه پهنه‌بندی زمین‌ساخت فعال نسبی، درصد زمین‌لغزش‌های رخداده در هر پهنه تکتونیکی مشخص شد. نتایج نشان داد که 67.34 درصد (428.34 هکتار) از زمین‌لغزش‌ها در مناطق دارای فعالیت تکتونیکی بالا که تنها 45.73 درصد از کل وسعت حوضه مورد مطالعه را شامل می‌شود، به وقوع پیوسته است. این نتیجه نشان‌دهنده نقش تکتونیک فعال در افزایش رخداد زمین‌لغزش می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

• تراکم آبراهه
• حرکات توده‌ای
• مخاطرات ژئومورفیک
• مدل رقومی ارتفاع
• نئوتکتونیک

عنوان مقاله [English]

Investigation the relationship between frequency of landslide with active tectonic, based on morphotectonic indices in Fahlian River Watershed

نویسنده [English]

• Hamid Babolimoakher

PhD of Geomorphology from university of Isfahan, Isfahan, Iran

چکیده [English]

Landslide is one of the natural hazards in watersheds that cause a lot of damage every year. Neotectonic activity plays an important role in increasing the occurrence of landslides. The purpose of this study is to investigate the relationship between active tectonics and landslide inventory using morphotectonic indices in the ​​Fahlian River Basin. For this purpose, landslides distribution in the region were first mapped out and stored with the help of Google Earth images, LANDSAT-8 images, aerial photographs and field visits. Next to the extraction and calculation of four morphotectonic indices; volume to basin surface index (V/A), bifurcation index (BR), surface canal density index (P) and relative relief index (Bh). Morphotectonic indices were measured in each sub-basin. Preparation of these indicators has been done using topographic and geological maps, satellite images, field visits and using geometric and mathematical principles with the help of the features available in ArcGIS10/4. Each index was divided into three categories in terms of tectonic activity, and finally, based on the segmentation of each index, the level of tectonic activity of the region was determined on the basis of the index of relative tectonic activity index (Iat). Finally, by cross ovrlaying of the landslide inventory map to the relatively active tectonic zonation map, the percentage of landslides occurred in each tectonic zone was determined. The results showed that 67.34% (428.34 ha) of landslides occurred in the area with high tectonic activity, which covers only 45.73% of the total area of ​​the study basin. This result indicates the role of active tectonics in increasing landslide occurrence.

کلیدواژه‌ها [English]

• Canal density
• Digital elevation model
• Geomorphic hazards
• Mass movements
• Neotectonic