مهندسی و مدیریت آبخیز

با همکاری انجمن آبخیزداری ایران

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

راهنمای نویسندگان

راهنمایی دریافت کد ORCID

داوران

راهنمای عضویت در Publons

ارزیابی اثرات طرح‌های پخش سیلاب از دیدگاه خبرگان با کاربرد آزمون‌های ناپارامتریک آماری، مطالعه موردی: آبخوان آب باریک بم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مربی پژوهشی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری،‌ سازمان تحقیقات،‌آموزش و ترویج کشاورزی، تهران

2 استادیار پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات،‌آموزش و ترویج کشاورزی، تهران

3 دانشیار پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات،‌آموزش و ترویج کشاورزی، تهران

چکیده

تعیین اثربخشی طرح‌­های پخش سیلاب به‌خصوص از دیدگاه شاخص‌­های اقتصادی و اجتماعی موثر با توجه به گذشت یک ربع قرن از اجرای آن‌ها در کشور، نقش مهمی را در ارزیابی این گونه طرح‌­ها ایفا می­‌کند. در این تحقیق، نخست اقدام به شناسایی شاخص­‌های مرتبط با اثرات طرح­‌های پخش سیلاب بر آبخوان آب ‌باریک بم و نیز رتبه‌­بندی شاخص‌­های تبیین کننده آن مبتنی بر آزمون‌­های ناپارامتریک آماری از دیدگاه خبرگان شد. بدین‌منظور، شاخص­‌هایی نظیر خاک، آب، پوشش گیاهی، طراحی و اجرای سازه‌­ها و ... که مرتبط با اثرات کلی طرح‌­های پخش سیلاب بر آبخوان و مبتنی بر مطالعات کتابخانه‌­ای، پرسش از کارشناسان و نیز مراجعه به منطقه و مصاحبه حضوری با ساکنان و بهره‌برداران منطقه، شناسایی شده، در نهایت، روایی پرسش‌­نامه مبتنی بر نظرات خبرگان و اعمال نظرات ایشان به تأیید نهایی رسید. همچنین، بررسی پایایی ابزار اندازه­‌گیری با محاسبه مولفه آلفای کرونباخ، مورد آزمون قرار گرفت. در این تحقیق، بر اساس روش کدگذاری چند پاسخی، متغیرهای پرسش‌­نامه از نوع متغیرهای ترتیبی کیفی و منطبق با طیف لیکرت بوده، به‌طوری‌ که پس از نظر‌سنجی از 30 کارشناس، اولویت‌بندی شاخص‌­ها با کاربرد آزمون­ فریدمن و نیز تعیین اثربخشی طرح، به انجام رسید. در این پژوهش، دامنه تغییرات مقادیر میانگین رتبه­­‌ها از 4.15 تا 22.88 متغیر است. نتایج حاصل از رتبه‌بندی اهمیت شاخص‌ها نشان­ داد که شاخص "اثر طرح آبخوان­داری بر کاهش خسارت سیل به اراضی و باغات" با میانگین رتبه 22.88 و همچنین، شاخص "اثر طرح آبخوان­داری بر بروز اختلافات و درگیری بین روستاییان" با میانگین رتبه 4.15 به‌ترتیب بیشینه و کمینه میانگین رتبه در این نظرسنجی به خود اختصاص داده است. همچنین، با توجه به قرارگیری امتیاز مکتسبه نهایی طرح در حدود طبقات 307.36 تا 37.68 عملیات پخش سیلاب در آبخوان آب باریک بم از اثربخشی زیادی برخوردار است. همچنین، نتایج تحقیق نشان داد که روش‌های ارزیابی چند متغیره و استفاده از فرایندهای مفهومی سامانه‌های پشتیبانی از تصمیم روشی مناسب در ارزیابی پروژه‌های پخش سیلاب بر آبخوان بوده، می‌تواند تصمیم‌گیران کلان را کمک کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evaluating the impacts of flood spreading plans from the view point of experts using nonparametric statistical tests, case study: Ab-Barik Aquifer of Bam

نویسندگان [English]

  • Amir Sarreshtehdari 1
  • Amin Salehpour Jam 2
  • Mohammad Jafar Soltani 2
  • Aliakbar Noroozi 3
  • Alireza Shademani 1
  • Masoud kherkhah zarkesh 3

1 Scientific Board, Soil Conservation and Watershed Management Research Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran

2 Assistant Professor, Soil Conservation and Watershed Management Research Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran

3 Associated Professor, Soil Conservation and Watershed Management Research Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran

چکیده [English]

Determining the effectiveness of flood spreading schemes, especially from the point of view of effective economic and social indicators, over a quarter century after their implementation in the country, plays an important role in their assessment. In this study, indicators related to the effects of flood spreading plans on Ab-Barik Aquifer of Bam were identified and then ranked based on nonparametric statistical tests from the experts' point of view. For this purpose, first the indicators related to the effects of flood spreading projects on the aquifer based on library studies, expert inquiries as well as site visits and face-to-face interviews with local residents and users were identified and finally the validity of the questionnaire based on expert opinions was identified. Finally, the validity of the questionnaire based on the experts' opinions and their comments was finally confirmed. Also, the reliability of the measuring instrument was tested by calculating Cronbach's alpha component. In this research, based on the multi-response coding method, the variables of the questionnaire were of the type of qualitative and qualitative variables consistent with the Likert scale, so at this stage, a survey was conducted from 30 experts. The range of changes in mean rank values varies from 4.15 to 22.88. The results of the ranking of indices based on Friedman test showed a significant difference in the effectiveness of the effective variables in evaluating flood spreading projects on aquifer, so that the question of “reducing the damage to flood lands and gardens” with the rank mean of 22.88 and also the question of “conflicting among the villagers in the area” with the rank mean of 4.15 have maximum and minimum priority, respectively. In addition, the results of the study indicate the high effectiveness of flood spreading schemes in the Ab-Barik Aquifer of Bam.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Friedman test
  • Mean rank
  • Prioritization
  • Reliability
  • Validity
مراجع
  1. Bagherian, R. and A. Bagherian Kalat. 2016. Evaluation of floodwater spreading projects in control and decrease of flood damages. 4th Conference on Rainwater Harvesting System, Khorasan Razavi, Iran (in Persian).
  2. George, D. and P. Mallery. 2003. SPSS for windows step by step: a simple guide and reference, 11.0 update (4th ed.). Allyn and Bacon, ‎ 400 pages.
  3. Ghaemizadeh, F., S. Marofi, A. Toranjian, A.R. Ildoromi and A. Maleki. 2016. Application of decision support tools for appropriate ‎management of aquifer recharge in Hamedan-‎Bahar Plain. Watershed Engineering and Management, 8(1): 13-27 (in Persian).
  4. Ghahari, Gh.R. and A. Gandomkar. 2015. Effect of aquifer management on groundwater changes in Gareh Bygone Plain. Watershed Engineering and Management, 7(2): 172-183 (in Persian).
  5. Ghahari, Gh.R. and M. Pakparvar. 2007. Effect of flood water spreading and consumption on groundwater resources in Garehbygon Plain. Iranian Journal of Range and Desert Research, 4(3): 368-390 (in Persian)
  6. Iranian Water House, URL: http://waterhouse.ir/content/161 (in Persian).
  7. Karimpour Reihan, M., M. Mohseni Saravi, J. Bazrafshan and S. Khalighi Sigaroudi. 2017. Investigation of climate change effect on drought characteristics in the future period using the HadCM3 model, case study: Khoy Station, northwest of Iran. Desert, 22(1): 43-50 (in Persian).
  8. Karimpour Reihan, M, A. Salehpour Jam, M.K. Kianian and D. Jahani. 2007. Investigation of pedological criterion on land degradation in quaternary rock units, case study: Rude-Shoor watershed area. Desert, 12: 77-84.
  9. Kowsar, A. 1992. Desertification control floodwater spreading in Iran. Unasylva (International Journal of Forestry and Forest Industries) 43(168): 12-36 (in Persian).
  10. Mansourfar, K. 2005. Statistical methods. Tehran University Publication, 416 pages (in Persian).
  11. Mirjalili, A.B., M. Tabatabaeizadeh, M.R. Hakimzadeh and N. Mashhadi. 2016. Investigation effect of floodwater spreading on vegetation and soil, case study: floodwater spreading of Miankooh, Yazd. Desert Management, 4(7): 24-36 (in Persian).
  12. Moslemi, H., A. Abkar and S. Choopani. 2016. Assessment the effects of Dehender flood spreading on groundwater resources in Hashtbandi Plain, Hormozgan Province. 8(4): 377-388 (in Persian).
  13. Mostafaei, A., V. Moradniya and M. Godarzi, M. 2017. Evaluation of the role of Sarcahan floodwater spreading in the artificial groundwater recharge. ECO Hydrology, 4(3): 749-761.
  14. Nejabat, M. 2000. Improving environmental characteristics in a wide area around a floodwater spreading system. Proceeding of the 9th International Rainwater Catchment Systems Conference, Petrolina, PE. Brazil, URL: https://www.academia.edu/attachments/34913485/download_file?st=MTU2OTIyNjY5Mi w5MS45Mi4yMDQuMjM5&s=swp-splash-paper-cover.
  15. Pajuohesh, M., H. Refahi, G.H. Zehtabian, A. Salehpour Jam and M.K. Kianian. Effects of various super absorbent concentrations on runoff volume in slopes and various intensity of simulated rainfall in Shahrekord Plain. Desert, 12(2): 121-128 (in Persian).
  16. Salajegheh, A., S.E. Rafiei, A. Moghadamnia, A. Malekian, S. Araghinejad, S.S. KHalighi and A. Salehpour Jam. 2017. Performance assessment of LARS-WG and SDSM downscaling models in simulation of precipitation and temperature. Iranian Journal of Soil and Water Research, 48(2): 253-262. (in Persian).
  17. Salehpour Jam, A., S.M. Mohseni, J. Bazrafshan and S. KHalighi. 2015. Investigation of climate change effect on drought characteristics in the future period using the HadCM3 Model, case study: northwest of Iran. Journal of Range and Watershed Management (Iranian Journal of Natural Resources), 67(4): 537-548 (in Persian)
  18. Salehpour Jam, A., M. Tabatabaei and A. Sarreshtehdari. 2017. Pedological criterion affecting desertification in alluvial fans using AHP-ELECTRE I technique, case study: southeast of Rude-Shoor Watershed area. Ecopersia, 5(1): 1711-1729.
  19. Sarreshtehdari, A. and A.K. Skidmore. 2005. Soil properties changing after flood spreading project, case study in Iran. ICID 21st European Regional Conference, Frankfurt Oder, Germany.
مهندسی و مدیریت آبخیز
دوره 14، شماره 1
فروردین 1401
صفحه 55-64
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار