نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
- احسان بذرافشان 1
- الهام نقی‌پور 2
- مینا دهقانی 2
- امید نظری‌زاده سی‌سخت 3
- مهدی سپهری 1
- علی رضا ایلدرومی 4
1 دانشجوی دکتری، دانشکده منابع طبیعی و کویرشناسی، دانشگاه یزد
2 دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده منابع طبیعی و کویرشناسی، دانشگاه یزد
3 کارشناس ارشد، دانشکده منابع طبیعی و کویرشناسی، دانشگاه یزد
4 دانشیار، گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه ملایر
چکیده
سیل به عنوان مهم‌ترین و فرآوان‌ترین مخاطرات محیطی است که می‌تواند موجبات خسارات شدیدی جانی و مالی را فراهم نماید. در بسیاری از موارد تغییر کاربری اراضی موجب بروز سیل می‌شود. در این مطالعه در حوضه گنبد چای برای بررسی تأثیر چکدم‌های (عملیات مکانیکی آبخیزداری) اصلاحی و پیشنهادی بر روی سیل ابتدا با استفاده از روش فازی سازی و AHP و ترکیب 4 نقشه شیب، ارتفاع، کاربری اراضی و نفوذپذیری نقشه پایه تهیه گردید و در قدم بعدی با جانمائی چکدم‌ها و تفکیک بندی این عملیات بر اساس ارتفاع و دامنه تأثیر هر کدام از این‌ها با استفاده از خطوط تراز ارتفاعی، نقشه مربوطه تهیه گردید. در نهایت با تلفیق نقشه مربوط به دامنه تأثیر چکدم‌ها ( اجرائی و پیشنهادی) با نقشه پایه به بررسی پهنه بندی سیل در منطقه مورد مطالعه پرداخته شد. نتایح اینمطالعه نشان می دهد که با احداث چدم ها جه در حالت اجرائی و چه پیشنهادی شاهد افزایش 150 و 300 درصدی سطوح مناطق دارای درجه سیل خیزی خیلی کم و از طرف دیگر باعث کاهش سطوح 7/5 و 3/6 درصدی مناطق با درجه سیل خیزی خیلی بالا به ترتیب برای چکدم های اجرائی و پیشنهادی نسبت به منطقه‌ای که در آن هیچ گونه عملیات سازه‌ای احداث نگردیده است، خواهیم بود.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Assessment of check dams effect on hydrodynamic features of flood
نویسندگان [English]
- ehsan bazrafshan 1
- Elhame Naghipour 2
- Mina Dehghani 2
- Omid Nazri Zade Sisakht 3
- mehdi sepehri 1
- ali reza ildoromi 4
1 PhD student of watershed management, Yazd University, Yazd
2 Master Student of watershed management, Yazd University, Yazd
3 MSc of watershed management, Yazd University, Yazd
4 Associate Professor of watershed management, Malayer University. Hamadan
چکیده [English]
Flooding is one of the most important environmental hazards that can cause severe damage to life and financial damage. In many cases land use changes cause flooding. In this study in Gonbad Chi warershed to assess the impact of proposed and the built watershed mechanical operations (check dams) on flood mapping, firstly the fuzzy logic and AHP were used to prepare base map based on combination of layers i.e. slope, land use, Permeability and flow accumulation. In next step by determining the location of check dams and separation of the operation according to dam height and determine the extent of the effect of the check dams using elevation contour lines, the mapping of impact of watershed management operations was prepared. In the end with composition of base mapping with impact of check dams, a new map that called flood mapping is created. Although the results have a positive impact 9% and less than it on reducing the risks of flood but these results in built check dams is very low than proposed check dams but in total the impact of built and proposed dams is low that it’s result is from low number and distribution of check dams.
کلیدواژه‌ها [English]
- AHP
- Flood mapping
- Gonbad chi
- Fuzzy
- check dams
- Ma, X., X. Lu, M. Van Noordwijk, J. Li, J. Xu and J. 2014. Attribution of climate change vegetation restoration and engineering measures to the reduction of suspended sediment in the Kejie Catchment southwest China. Hydrology and Earth System Sciences, 18: 1979–1994.
- Mozafari, Gh. 2010. Urban hydrology. Yazd University Publications, 214
- Norman, L.M. and R. Niraula. 2016. Model analysis of check dam impacts on long-term sediment and water budgets in Southeast Arizona, USA. Journal of Ecohydrology and Hydrobiology, 16: 125-137.
- Plate, E.J. 2002. Flood risk and flood management. Journal of Hydrology, 267: 2-11.
- Roshani, R. 2003. Evaluating the effect of check dams on flood peaks to optimize the flood control measures, Kan case study in Iran. International Institute for Geoinformation Science and Earth Observation, Enschede, 54 pages.
- Roughani, M. 2012. The study of the role of watershed mechanical operation in runoff control of Zayandehrod River, case study in Heydari Watershed. Journal of Irrigation and Water Engineering, 7: 23-11.
- Roughani, M., M. Ghafouri and M. Tabatabaei. 2007. An innovative methodology for the prioritization of sub-catchments for flood control. International Journal of Applied Earth Observation and Geoinformation, 9: 79-87.
- Saaty, T. 1980. The analytic hierarchy process, what it is and how it is used. Mathematical Modelling, 9(3-5): 161-176.
- Sadeghi, S., E. Forootan and F. Sharafi. 2006. Evaluation of the performance of watershed management measures using qualitative method, case study: part of Kan Watershed, Iran. Journal of Geographical Research, 20: 37-47.
- Servati, M., M. Ahmadi, K. Nosrati and M. Mazbani. 2013. Zonation of flooding potential of Sarab Dareshahre’s Watershed. Geography Quarterly Journal of Scientific and Research, Iran Geographic Community, 36: 55-77.
- Shieh, C.L., Y.R. Guh and S.Q. Wang. 2007. The application of range of variability approach to the assessment of a check dam on riverine habitat alteration. Journal of Environmental Geology, 52: 427-435.
- Soltani, M. 2011. The assessment of watershed operations on flooding using HEC HMS model, case study: Manshad Watershed domain. MS Thesis, Yazd University of Natural Resources and Eremology, 135 pages.
- Tian, P., G. Zhao, X. Mu, F. Wang, P. Gao and Z. Mi. 2013. Check dam identification using multisource data and their effects on streamflow and sediment load in a Chinese Loess Plateau catchment. Journal of Applied Remote Sensing, 7: 342-357.
- 1986. Urban hydrology for small watersheds. Conservation Engineering Division, Natural Resources Conservation Service, United States Department of Agriculture, Technical Release, 55: 2-6.
- Zhao, G., G.M. Kondolf, X. Mu, M. Han, Z. He, Z. Rubin, F. Wang, P. Gao and W. Sun. 2017. Sediment yield reduction associated with land use changes and check dams in a catchment of the Loess Plateau China. Journal of Catena, 148: 126-137.
)