مهندسی و مدیریت آبخیز

با همکاری انجمن آبخیزداری ایران

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

راهنمای نویسندگان

راهنمایی دریافت کد ORCID

داوران

راهنمای عضویت در Publons

توسعه مدل شبیه‌سازی توزیعی مکانی - زمانی وقایع بارش – رواناب با کمک سیستم اطلاعات جغرافیایی و زبان برنامه نویسی PCRaster

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 هیئت علمی گروه آبخیزداری و مدیریت مناطق بیابانی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

2 کارشناس‌ارشد، دانشکده مرتع و آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

3 استادیار، دانشکده دانشکده مرتع و آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

4 دانشجوی دکتری گروه آبخیزداری، دانشکده مرتع و آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

چکیده

برآورد دقیق واکنش یک حوضه آبخیز به رخدادهای بارش در مدیریت منابع آب و خاک آن و همچنین طراحی سازه های عمرانی در داخل حوضه و پائین دست آن روی آبراهه ها و رودخانه ها یا در مجاور آنها از اهمیت زیادی برخوردار می‌باشد. با توجه به افزایش شناخت و درک نسبی از سیستم های حوضه آبخیز و گسترش تکنولوژی های سخت افزاری و نرم افزاری و تسهیل یادگیری و کاربرد این تکنولوژی ها امروزه محققان ترجیح می دهند مدل مورد نیاز خویش را با توجه به هدف خود و شرایط داده-ای موجود طراحی و استفاده کنند. هدف از این تحقیق، توسعه مدل توزیعی مکانی–زمانی در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی و برنامه نویسی PCRaster جهت دستیابی به روش بهینه نمایش فرآیندهای حوضه آبخیز در مقیاس یک آبخیز زراعی کوچک می‌باشد. در این تحقیق یک مدل هیدرولوژیکی توزیعی مکانی – زمانی رخداد محور در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی و مدل‌سازی PCRaster طراحی و توسعه یافت و کارآیی آن با استفاده از داده‌های مشاهداتی زیر حوضه زراعی منتهی به شهرک بهزیستی گرگان به مساحت 27.6 هکتار که در طول تحقیق مورد پایش و داده برداری قرار گرفت، ارزیابی گردید. مدل مورد نظر از نوع یک مدل با اتصال سخت به GIS می باشد. در طی انجام این تحقیق فقط دو رویداد بارش در تاریخ های 11/8/1393 و 25/6/1394 منجر به ایجاد رواناب شد که بترتیب از این رویدادها برای واسنجی و اعتبارسنجی مدل استفاده شد. مقایسه آماری هیدروگراف‌های شبیه‌سازی و مشاهداتی رگبارهای مورخه 11/8/1393 و 25/6/1394 نشان داد که ضریب همبستگی آنها به ترتیب 690/ و 650/و معیار ناش-ساتکلیف آنها به ترتیب 500/و 1 0/5می باشد. نتایج حاکی از آن است که مدل توسعه داده شده از توانایی خوبی در شبیه سازی فرایند بارش-رواناب در طول وقایع رگباری برخوردار می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Development of an event-based spatio-temporally distributed rainfall-runoff simulation model using PCRaster GIS and programming language

نویسندگان [English]

  • Roya Jafari 2
  • Mohsen Hosseinalizadeh 3
  • Hasan Rezaii Moghadam 4

2 MSc Graduate, Watershed Management Dept., Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Iran

3 Assistant Prof. Arid Zone Management Dept., Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Iran

4 PhD student, Watershed Management Dept., Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Iran

چکیده [English]

Accurate estimation of a watershed response to rainfall events plays an important role in its soil and water resources management as well as civil works design within watersheds and over or around its downstream rivers. Nowadays, due to improvement in our knowledge and understanding from watershed systems and enhancement in hardware and software technology as well as facilitation in learning and application of these technologies, researchers prefer to design and apply their required models themselves according to their aims and availability of data. The aim of this research is to develop a spatio- temporally distributed model within PCRaster GIS and programming environment to achieve a better representation of watershed processes at a small scale agricultural micro-watershed. In this study, based on the available local data, an event based rainfall – runoff hydrological simulation model was developed within PCRaster GIS and programming software and its performance was evaluated using observed data from a 27.6 ha agricultural micro-watershed discharging to the Shahrak – Behzisti residential area in the Gorgan city. This is a tightly coupled GIS model. During the research period, only two rainfall events leading to runoff generation occurred on 2/11/2014 and 16/9/2015 which were, respectively, used for calibration and validation of the model. Statistical comparison of the simulated and observed hydrographs of the rainfall - runoff events on 2/11/2014 and 16/9/2015 showed the correlation coefficients of of 0.69 and 0.65 and Nash-Sutcliffe criteria of 0.5 and 0.51, respectively. The results indicate that the developed model has a good performance at simulating rainfall-runoff processes during events.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Runoff simulation
  • PCRaster
  • Gorgan
  • GIS
مراجع
  1. Bahremand, A. 2016. HESS opinions: advocating process modelling and de-emphesizing parameter estimation. Hydrology and Earth System Sciences, 20: 1433-1445.
  2. Bhat, G., M. Kumar and C.J. Duffy. 2014. A tightly coupled GIS and distributed hydrologic modeling framework. Environmental Modelling and Framework, 62: 1-15.
  3. Cantòn, Y., A. Sole-Benet and F. Domingo. 2004. Temporal and spatial patterns of soil moisture in semiarid badlands of SE Spain. Journal of Hydrology, 285: 199-214.
  4. Chaplot, V., G. Giboire, P. Marchand and C. Valentin. 2005. Dynamic modelling for gully initiation and development under climate and land-use changes in northern Laos. Catena, 63: 318-328.
  5. Chen, J. and J. Adams. 2006. Integrati on of artificial  neural  networks with conceptual models  in rainfall -runoff  modeling. Journal of Hydrology, 318: 232-249.
  6. De Roo, A., C. Wesseling, V. Jetten, R. Offermans and C. Ritsema. 1995. LISEM, limburg soil erosion model, user manual. Department of Physical Geography, Utrecht University, The Netherlands, 72 pages.
  7. De Roo, A.P.J. 1996. The LISEM project: an introduction. Hydrological Processes, 10: 1021-1025.
  8. Fall, A. and J. Fall. 2001. A domain-specific language for models of landscape dynamics. Ecological Modelling, 141: 1-18.
  9. Holzbecher, E. 2012. Evironmental modellig: using Matlab. Springer, 410 pages.
  10. Jeng, I. and  G.C.  Coon.  2003.  True  form  of   instantaneous  uni t  hydrograph  of   linear reservoirs. Journal of Irrigation and Drainage Engineering, 129(1): 11-17.
  11. Karssenberg, D.J. 2002. Building dynamic spatial environmental model. Netherlands Geographical Studies, 224 pages.
  12. Merriam, R.A. 1973. Fog drip from artificial leaves in a fog wind tunnel. Water Resources Research, 9: 1591-1598.
  13. Mohammadi, M., V.B. Sheikh and A. 2012. Development and application of GFHM in flood drain simulation, a case study of Jafarabad Basin, Golestan Province. Journal of Water Resources Engineering, 5: 13-30.
  14. Morgan, R., J. Quinton and R. Rickson. 1993. EUROSEM version 1 a user guide. Silsoe College, Cranfield University, Silsoe, Bedford, UK, 83 pages.
  15. Morgan, R., J. Quinton, R. Smith, G. Govers, J. Poesen, K. Auerswald, G. Chisci, D. Torri, M. Styczen and A. Folly. 1998. The european soil erosion model (EUROSEM): documentation and user guide. Silsoe College, Cranfield University, 30 pages.
  16. Quinton, J.N., R.E. Smith and A. Folly. 1999. EUROSEM: a dynamic approach to erosion simulation. Experiences with Soil Erosion Models, 2: 41-51.
  17. Bergstrom, S. 1976. Development and application of a conceptual runoff model for scandinaviasn catchments. SMHI Norrköping, 803 pages.
  18. Sheikh, V.B., A.J. Hezbi and A. Bahremand. 2015. Distributed dynamic modeling of water balance in the Chehelchai Watershed within a GIS environment. Journal of Watershed Management, 12: 42-29.
  19. Sheikh, V., S. Visser and L. Stroosnijder. 2008. A simple model to predict soil moisture: Bridging Event Continuous Hydrological (BEACH) modeling. Environmental Modelling and Software, 2: 542-556.
  20. Singh, V.P. and D.A. Woolhiser. 2002. Mathematical modeling of watershed hydrology. Journal of Hydrologic Engineering, 7(4): 270-292.
  21. Singh, V.P. and D.K. 2006. Watershed models. Taylor and Francis, 678 pages.
  22. Smith, R. and J.Y. Parlange. 1978. A parameter efficient hydrologic infiltration model. Water Resources Research, 14: 533-538.
  23. Sperna Weiland, F.C., L.P.H. Van Beek, J.C.J. Kwadijk and M.F.P. Bierkens. 2010. The abiltiy of a GCM-forced hydrological model to reproduce global discharge variability. Hydrology and Earth System Science, 14: 1595-1621.
  24. Tao, C., W. Kainz and R.A. Zuidam. 1996. Coupling GIS and environmental modeling: the implication for spatio-temporal data modeling. Internation Archives of Photogrammetry and Remote Sensing, 31: 849-856.
  25. Telvari, A. 1996. Hydrological models in simple language. Institute of Forestry and Rangeland Research, 118 pages.
  26. van Duersn, W.P.A. and C.G. Wesseling. 1992. The PCRaster package. Technical Report of the Department of Physical Geography, University of Utrecht, The Netherlands, 125 pages.
  27. van Duersn, W.P.A. and J.C.J. Kwadijk. 1993. RHINEFLOW: an integrated GIS water balance model for the Rhine River. In: Proceeding of HydroGIS93 Conference (eds. K. Kovar and H.P. Nachtnebel), IAHS Publication, 211: 507-518.
  28. Woolhiser, D.A., R. Smith and D.C. Goodrich. 1990. KINEROS: a kinematic runoff and erosion model: documentation and user manual. US Department of Agriculture, Agricultural Research Service, 230 pages.
  29. Yue, and  M.  Hashino.  2000. Unit hydrographs to model quick and slow runoff components of streamflow. Journal of Hydrology, 227: 195-206.
  30. Zhao, G.J., G. Hormann, N. Fohrer, H.P. Li, J.F. Gao and K. Tian. 2011. Development and application of a nitrogen simulation model in a data scarce catchment in South China. Agricultural Water Management, 98: 619-631.
مهندسی و مدیریت آبخیز
دوره 12، شماره 3
مهر 1399
صفحه 796-811
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار