با همکاری انجمن آبخیزداری ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مربی پژوهشی بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اصفهان، ایران

2 دکترای علوم مرتع، بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اصفهان، ایران

چکیده

این پژوهش، با هدف بررسی تاثیر سازه‌های احداث ­شده در رودخانه بودجان بر کمیت و کیفیت منابع آب منطقه انجام شد. این رودخانه، یکی از سرشاخه‌­های رودخانه شور-دهاقان بوده، حوضه آن نقش مهمی در تامین آب اراضی پائین‌دست دارد. در این راستا، داده‌های هواشناسی، هیدرومتری و سایر اطلاعات و نقشه­‌ها جمع‌آوری شد. حجم مخازن پشت بندهای احداثی و همچنین، میزان بارندگی طی دو سال اجرای پژوهش در باران‌سنج‌های تعبیه ­شده در حوضه اندازه­‌گیری و با انجام مطالعات میدانی و ارزیابی از شرایط هیدرولوژیکی حوضه، بیلان آبی محاسبه شد. نتایج نشان داد که میزان مصرف آب کشاورزی در این حوضه، حدود 17 میلیون متر مکعب می‌­باشد. چنانچه این مقدار از حجم آب ناشی از نزولات جوی (حدود 26.6 میلیون متر مکعب) کسر شود، باقی‌مانده 9.6 میلیون متر مکعب آب مازادی است که می‌تواند در اراضی زیردست مورد استفاده قرار ‌گیرد. به ­این ­ترتیب نقش این حوضه در تامین آب مناطق زیردست مشخص می­شود که برای کشت 1600 هکتار گندم با فرض 6000 متر مکعب آب مصرفی برای هر هکتار کافی است. احداث بندها با کاهش سرعت جریان آب، اثرات مخرب سیلاب‌های فصلی رودخانه را کاهش داده، با افزایش زمان نفوذ آب، سبب تغذیه بهتر آبخوان منطقه شده‌­اند. حجم کم مخازن آب پشت بندهای احداثی، اختلالی در تامین آب مناطق زیردست ایجاد نکرده ‌است، ولی عدم مدیریت صحیح پس از اجرای این عملیات و توسعه بی­‌رویه باغات و اراضی کشاورزی به‌دلیل سهولت دسترسی به آب، زنگ خطری است که تمامی نتایج مثبت عملیات آبخیزداری را که با صرف هزینه بسیار زیاد اجرا شده را تحت‌الشعاع قرار داده ‌است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Watershed practices effects on quantitative and qualitative changes of groundwater resources in Budjan Dehaghan Basin

نویسندگان [English]

  • Farzad Heidari 1
  • Razieh Saboohi 2

1 Scientific board, Research Division of Soil Conservation and Watershed Management, Isfahan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Isfahan, Iran

2 PhD of range management, Research Division of Soil Conservation and Watershed Management, Isfahan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Isfahan, Iran

چکیده [English]

This research was carried out aiming to investigate positive and negative aspects of watershed practices and their effects on quantity and quality of water resources in Budejan River basin. This river is one of the main branches of Shour-Dehaghan River and its area plays an important role in supplying water for lower lands. In this regard, meteorological data, hydrology and other information and maps were collected. The volume of dam reservoirs and the amount of rainfall within two years of the project were measured by field studies and hydrology studies were carried out by field measurement and assessment of hydrologic conditions of the basin. Results showed that the water content generated by these practices is enough to recharge groundwater. Construction of dams tended to decrease water flow rate and reduced the destructive effects of seasonal flood and with increasing water infiltration rate, it has increased aquifer recharge in the study area. The low volume of dam reservoirs has not caused irregularity in water supply of downhill lands. However, the lack of proper management of these operations and the excessive development of gardens and agricultural lands, due to the ease of access to water, overshadow positive results of watershed practices and offset it by a very high cost.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Aquifer recharge
  • Dam construction
  • Seasonal flood
  • Water Balance
  • Water penetration
  1. Alizadeh, A. 1993. Principles of applied hydrology. Imam Reza University, 815 pages (in Persian).
  2. Amini, A. 2012. Investigating the effects of runoff and sediment control structures on runoff storage in the Gav Dare Basin of Kurdistan Province. Final Report of Research Project, Soil Conservation and Watershed Management Research Institute, 122 pages (in Persian).
  3. Brian, O. 2003. Soils infiltration and on-site testing. Geo Environmental Sciences and Environmental Engineering Department, Texas Council of Governments, 125 pages.
  4. Cook, A.J., A.J. Fox, D.G. Vaughan and J.G. Ferrigno. 2005. Retreating glacier fronts on the Antarctic Peninsula over the past half-century. Science, 308(5721): 541-544.
  5. Dowdeswell, J.A. 2006. The Greenland ice sheet and global sea level rise. Science, 311(5763): 963-964.
  6. Harandi, S. 1997. Factors affecting selection effective on biological selection of industrial wastewater. Journal of Environmental Studies, 20: 19-24 (in Persian).
  7. Healy Richard, W. and P.G. Cook. 2002. Using groundwater levels to estimate recharge. Hydrogeology Journal, 10: 91-109.
  8. Heidari Moorchekhorti, F. and A. Mehdipoor. 2003. Investigation of soil permeability due to changes in the depth of sediments deposited in Bam water flood spreading area. Third Conference of Water Spreading, Oroomieh, Soil Conservation and Watershed Management Research Institute (in Persian).
  9. Kamali, A. and M.H. Niksokhan. 2017. Multi-objective optimization for sustainable groundwater management by developing of coupled quantity-quality simulation-optimization model. Journal of Hydroinformatics, 19(6): 973-992.
  10. Kamali Moghadam, R., F. Saeidi and Sh. Ebrahimi. 2011. Investigating watershed management operations in reducing drought effects, case studies of Qom Watershed. 5th National Conference on Watershed Management and Water Resources Management of the Country, Kerman, Iran, Water and Irrigation Engineering Society (in Persian).
  11. Martínez-Ramírez, Á., B. Steinich and J. Tuxpan. 2017. Morphometric and hypsometric analysis in the Tierra Nueva Basin, San Luis Potosí, México. Environmental Earth Sciences, 76: 267–279.
  12. Macpherson, G.L. and M. Sophocleous. 2004. Fast ground-water mixing and basal recharge in an unconfined, alluvial aquifer, Konza LTER Site, Northeastern Kansas. Journal of Hydrology, 286(1-4): 271-299.
  13. Roghani, M. 2003. Investigating the spatial effects of areas affected by flood peak discharges in order to reduce the flood risk in the watersheds of the country. Soil Conservation and Watershed Management Research Institute, 116 pages (in Persian).
  14. Roostaei, F. and M. Sedghi Asl. 2016. Assessment of the accuracy of geostatistical methods in estimating groundwater quality characteristics, case study: Famor Kazeroun Watershed. 11th National Conference on Watershed Management Sciences and Engineering, Yasouj, Iran, Watershed Association, Yasouj University (in Persian).
  15. Scanlon, B., R.G. Healy and P. Cook. 2002. Choosing appropriate techniques for quantifying groundwater recharge. Hydrogeology Journal, 10: 18-39.
  16. Siegrist, R.L. 2017. Selection, design and implementation of decentralized infrastructure. In Decentralized Water Reclamation Engineering, Springer International Publishing, 39-80.
  17. Sophocleous, M. 2002. Interactions between groundwater and surface water: the state of the science. Hydrogeology Journal, 10: 52-67.
  18. Weaver, R.J. and R.A. Kuthy. 1975. Filed evaluation of a recharge basin. New York State Department of Transportation. Engineering Research and Development, Research Report 26.
  19. Zhu, Y. and Y. Wu. 2003. Water consumption of natural plant Alhagi sparsifolia in arid desert region. Bulletin of Soil and Water Conservation, 23(4): 43–45.