نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• محسن کاظمی ¹
• سادات فیض‌نیا ²
• حسن خسروی ³
• صادق ناجی ⁴
• حمید مصباح ⁵

¹ کارشناس ارشد بیابان‌زدایی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

² استاد، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

³ دانشیار، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

⁴ دانشجوی کارشناسی ارشد سنجش از دور، دانشگاه خوارزمی

⁵ مربی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، فارس، ایران

چکیده

پایش تغییرات سطح دریاچه‌­ها و کاربری اراضی اطراف آن­‌ها یکی از راه‌کارهای دست­یابی به مدیریت صحیح دریاچه­‌ها و تالاب­ها است. در پژوهش حاضر، برای پایش تغییرات سطح و کاربری اراضی اطراف دریاچه مهارلو (استان فارس)، از تصاویر ماهواره­‌ای سال­‌های 1366، 1380 و 1392 در دو ماه پر آب (فروردین) و خشک (شهریور) با اعمال تصحیحات هندسی و اتمسفری بر روی تصاویر، از الگوریتم بیشینه احتمال برای تهیه کاربری اراضی استفاده شد. ضریب کاپا برای تصویر شهریور ماه سال 1366، 1380 و 1392 به‌­ترتیب 0.85، 0.88 و 0.89 و برای فروردین­ ماه 1366 و 1392، 0.86 و 0.88 حاصل شد. پس از استخراج کاربری­‌ها و ارزیابی صحت کار، برای پایش تغییرات از روش مقایسه­­ تصاویر ماهواره­‌ای بعد از طبقه‌­بندی استفاده شده است. نتایج نشان­‌دهنده کاهش 82 درصدی سطح آب دریاچه در شهریور بوده است. این میزان کاهش در فروردین سال 1392-1366 به ­میزان 20 درصد بوده است. با کاهش سطح آب دریاچه در شهریور، میزان اراضی بدون پوشش و شوره­زار به میزان 39 درصد و 37.5 درصد افزایش داشته است. تغییرات میزان اراضی کشاورزی و مرتعی اطراف دریاچه مهارلو از سال 1366 تا 1392 به‌­ترتیب 28 درصد و 3.5 درصد کاهش داشته است. به­‌طورکلی، میزان سطح زیر کشت در اطراف دریاچه و میزان سطح آب دریاچه مهارلو با توجه به معنی­‌دار نبودن تغییرات بارش طی بازه بلند­مدت و افزایش معنی‌­دار تبخیر و تعرق حوضه مهارلو طی سه دهه­ اخیر، کاهش چشم­گیری داشته اما مساحت خاک بدون ­پوشش و اراضی شوره­زار سطح دریاچه افزایش یافته است. این امر دارای پیامد­های متفاوتی است که نیازمند مدیریت و برنامه‌ریزی­های صحیح تالاب­‌ها و دریاچه‌­ها مخصوصا در طی سال­‌های اخیر است.

کلیدواژه‌ها

• استان فارس
• الگوریتم بیشینه احتمال
• طبقه‌بندی نظارت شده
• مدیریت پایدار
• نرم‌افزار ENVI

عنوان مقاله [English]

The study of Maharlu Lake area and its marginal land use changes using Landsat images

نویسندگان [English]

• Mohseen Kazemi ¹
• Sadat Feiznia ²
• Hassan Khosravi ³
• Sadegh Naji ⁴
• Hamid Mesbah ⁵

¹ MSc Student, Faculty of Natural Resources, University of Tehran, Iran

² Professor, Department of Reclamation of Arid and Mountainous Regions, Faculty of Natural Resources, University of Tehran, Iran

³ Associate Professor, Faculty of Natural Resources, University of Tehran, Iran

⁴ MSc Student, University of Kharazmi

⁵ Scientific Board, Research Center of Agricultural and Natural Resources of Fars, AREEO, Shiraz, Iran

چکیده [English]

Monitoring the area and their marginal land uses changes in lakes are one of the strategies to achieve proper management of lakes and wetlands. In the present study to monitor Maharlu Lake area and its marginal land uses changes in Fars Province, the Landsat images of 1987, 2001 and 2013 were selected in wet and dry periods (March and September). By applying geometric and atmospheric corrections, the maximum probability algorithm was used for providing land use map. The Kappa coefficients for the September of 1987, 2001 and 2013 were 0.85, 0.88 and 0.89, and for April of 1987 and 2013 were 0.86 and 0.88, respectively. After providing land use map and validation, the method of comparing satellite images was used to monitor the changes. The changes were monitored by comparing Landsat images after classification. Results showed that the Maharlu Lake area has decreased by 82% in September 2013 compared to 1987. This reduction was 20% in March, 2013 compared to 1979. By reducing the water level of lake in September, bare soil and saline lands were increased by 39 and 37.5%, respectively. Agricultural and range lands have been decreased by 28 and 3.5% from 1987 to 2013, respectively. In general, the area under cultivation around the Maharlu Lake and the water level has been decreased significantly due to the lack of significant changes in rainfall during the long-term period and significant increase in evapotranspiration of Maharlu area during the last three decades. Due to recent droughts, bare soils and saline lands have been increased during this period. This has different consequences which require the proper management and planning of lakes and wetlands, especially during the drought periods.

کلیدواژه‌ها [English]

• ENVI software
• Fars Province
• Maximum probability algorithm
• Monitored classification
• Proper management