نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی کارشناسی‌ارشد بیابان‌زدایی، دانشکده آب و خاک، دانشگاه زابل
2 استادیار، دانشکده آب و خاک، دانشگاه زابل
چکیده
مدیریت و بهره‌برداری از منابع آب در مناطق خشک از اهمیت فراوانی برخوردار است تا ضمن بالاترین بهره‌وری از منابع آب خسارتهای ناشی از کمبود آب در این مناطق به کمینه برسد. هدف از تحقیق حاضر مدیریت منابع آب با رویکرد مقابله با پدیده ریزگردها و بیابان‌زایی در منطقه سیستان با استفاده از روش برنامهریزی GOAL اولویتی بوده است. برنامهریزی هدف اولویتی از مهمترین روش‌های حل مسائل بهینه‌سازی چند هدفه است. برای طراحی مدل تحقیق از محیط برنامه‌نویسی GAMS استفاده شده است. نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که بر طبق نظرات کارشناسان به‌منظور مقابله با پدیده ریزگردها، اولویت‌های انتقال آب از مخازن آبی چاه نیمهها و رودخانه سیستان پس از تامین نیازهای آبی مصارف خانگی، کانون‌های بحرانی تالاب هامون و مناطق نهال‌کاری کانون‌های برداشت رسوبات بادی میباشد. بدین منظور، پس از اجرای مدل تحقیق و در شرایط مدیریت بهینه منابع آب، علاوه‌بر تامین تمام نیازهای آبی بخش مصارف خانگی، میزان انتقال آب به دریاچه هامون برای تامین کمینه نیاز آبی آن، 61.4 میلیون متر مکعب افزایش را نشان داد و بدین ترتیب آب مورد نیاز برای تثبیت کانون‌های بحرانی تالاب هامون به‌طور کامل تأمین شد. همچنین، در شرایط مدیریت بهینه، میزان انتقال آب به بخشهای نهال‌کاری شمال شهرک محمد شاه‌کرم و جزینک به‌ترتیب به میزان 13.82 و 7.76 میلیون متر مکعب یعنی بیش از دو برابر شرایط فعلی افزایش پیدا کرده، در نتیجه تمام نیازهای آبی این بخشها نیز به‌طور کامل برطرف شده است. نتایج حاصل از این تحقیق نشان میدهد که در شرایط مدیریت بهینه آب علاوه‌بر تامین نیازهای اساسی منطقه، میتوان انتقال آب به کانون‌های بحرانی برداشت رسوبات را افزایش و باعث تثبیت این مناطق شد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Water resources management in Sistan with an approach to cope with dust storms and desertification phenomena
نویسندگان [English]
- Saeedeh Khaledi 1
- Mohammad Nohtani 2
- Mohammad reza Dahmardeh ghaleno 2
1 Master Student in Desertification, Department of Rangeland and Watershed Management, Faculty of Water and Soil, University of Zabol, Iran
2 Assistant Professor, Faculty of Water and Soil, University of Zabol, Zabol, Iran
چکیده [English]
In arid areas, water resources management and utilization is of great importance in minimizing the damage caused by water shortages in these areas while maximizing water resources efficiency. The present research aims to assess water resources management in Sistan with an approach to cope with dust storms and desertification phenomena using lexicographic goal programming method. Lexicographic goal programming is one of the most important multi-objective optimization problem solving methods. GAMS programming was considered to design research model. The results showed that according to the experts, in order to coping with dusts phenomenon, followed by meeting domestic demands in Sistan, water transfer priorities are related to critical control point of Hamoon Wetland and plantation areas in wind sedimentation. For this, once research model was run and under optimal water resources management, in addition to meeting all domestic consumption demands, the amount of water transmitted to Hamoon Lake to supply its minimum water requirement was 61.4 million cubic meters. Hence, the water needed for the stabilization of the critical control point of Hamoon Wetland was fully supplied. In addition, under optimal management conditions, water transportation to plantation farms of northern Mohammad Shahkarm and Jazinak cities was increased by 13.22 and 7.76 million cubic meters, respectively, i.e. up to twice a current value. As a result, all of water demands in these sectors have been met completely. According to the results, under optimal water management conditions in addition to meeting basic needs, water transferring to critical control point of fine grain sediment origins to stabilize them.
کلیدواژه‌ها [English]
- Arid areas
- GAMS Programming
- Goal Programming
- Hamoon Wetland
- Utilization of water resources
)