نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• پرویز عبدی‌نژاد ¹
• محمد روغنی ²

¹ استادیار پژوهشی بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان زنجان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، زنجان، ایران

² استادیار، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران،‌ ایران

چکیده

تحقیق حاضر در ایستگاه تحقیقاتی قره‌چریان، واقع در شمال ‌غرب شهر زنجان اجرا شده است. سطوح آبگیر باران مورد آزمایش، به ابعاد 5×8 متر با تیمارهای شاهد (A)، بدون پوشش گیاهی و سنگریزه و با فیلتر سنگریزه‌ای (B) و بدون فیلتر سنگریزه‌ای (C)، عایق بودن بخشی از سامانه و با فیلتر سنگریزه‌ای (D) و بدون فیلتر سنگریزه‌ای (E) در قالب طرح آزمایشات بلوک‌های کاملاً تصادفی با سه تکرار می‌باشند. داده‌برداری از اول اردیبهشت لغایت اواخر شهریور سال 1392 به تعداد نه واقعه بارندگی روزانه، دو بار آبیاری با فاصله 60 روز برای هر نهال 45 لیتر و 33 بار اندازه‌گیری رطوبت در عمق‌های 20 و 50 سانتی‌متر صورت گرفت. نتایج نشان داد که در تیمار شاهد بارندگی‌های فصل بهار نتوانسته تولید رواناب کند و تأثیری بر افزایش مقدار رطوبت خاک نداشته است. در دو تیمار B و C نسبت به حالت شاهد تأثیرپذیری رطوبت خاک از بارش روزانه بیشتر شده و افزایش نشان می‌دهد. در تیمارهای D و E تأثیرپذیری رطوبت خاک از بارش روزانه خیلی بیشتر شده، حتی تا 30 درصد افزایش حجمی را نشان می‌دهد که به‌دلیل وجود سامانه دارای سطح عایق و غیر قابل نفوذ بودن سطح سطوح آبگیر بوده که به بارش‌های کم هم واکنش نشان داده ‌است. روند زمانی متوسط رطوبت در عمق‌های 20 و 50 سانتی‌متری در همه تیمارها تقریباً بر هم منطبق هستند. به‌طوری که توزیع رطوبت در حد فاصل عمق 20 الی 50 سانتی‌متر دارای تفاوت قابل توجه با‌ هم نیستند. ولی بعضاً رطوبت عمق 20 سانتی‌متر بیشتر از عمق 50 سانتی‌متر است.

کلیدواژه‌ها

• استحصال آب باران
• پروفیل رطوبتی خاک
• رواناب
• فیلتر سنگریزهای
• زنجان

عنوان مقاله [English]

Investigating effects of rainwater catchment systems on soil moisture for establishment of dryland gardens in steep lands

نویسندگان [English]

• Parviz Abdinejad ¹
• Mohammad Roghani ²

¹ Assistant Professor, Agricultural and Natural Resources Research Center of Soil Conservation and Watershed Management Research Deparhnent, Zanjan Agricultural and Natural Resources Research and Education Cente, AREEO, Zanjan, lran

² Assistant Professor, Soil Conservation and Watershed Management Research Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran

چکیده [English]

The present research was carried out at a research station in Qarehchryan, located in north-west of Zanjan City, Iran. Rainwater catchment systems had dimensions of 5×8 m, with five treatments of control (withness)(A), without vegetation and gravel with gravelly filter (B),without gravelly filter (C), impervious  a part of the system with gravelly filter (D) and without gravelly filter (E) in a randomized complete block design with three replications. There were nine daily rainfall events from April until late August 2013, with two times irrigation with an interval of 60 days, 45 liter for every seedling and 33 times of measurement of moisture at depths of 20 and 50 cm. Results showed that spring rainfall had not been able to produce runoff in the control treatments and had no effect on soil moisture. Soil moisture influence has been increased by daily rainfall in both B and C treatments compared to control treatments.. Soil moisture influence from daily precipitation has been increased up to 30 percent in D and E treatments due to insulating surface of existing systems and impervious surface of rainwater catchments. Timeline  of the average moisture at the depths of 20 and 50 cm is almost similar in all treatments. This situation indicates that the distribution of moisture in depth of 20 to 50 cm is similar with no significant difference, but, the moisture at the depth of 20 cm is more than 50 cm.

کلیدواژه‌ها [English]

• Gravelly filter
• Rainwater catchment
• runoff
• Soil moisture profile
• Zanjan