نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• بهنوش فرخ‌زاده ¹
• سپیده چوبه ²
• حمید نوری ¹
• مسعود گوذرزی ³

¹ استادیار، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه ملایر

² دانشجوی دکتری آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه ارومیه

³ استادیار، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

چکیده

تغییر کاربری به همراه تغییر اقلیم، به‌عنوان یک عامل جانبی اثرات مستقیم و غیر ‌مستقیم بر سیلاب دارد. بنابراین، پیش‌بینی اثر تغییر اقلیم و کاربری اراضی بر وضعیت سیلاب و رواناب دهه‌های آتی، راه‌گشای مقابله با این پدیده خواهد بود. جهت بررسی تغییرات اقلیمی دهه 2020 حوزه آبخیز بالیقلوچای، برونداد مدل HadCM3 تحت سناریوهای A2 و B1 به‌وسیله مدل آماری LARS-WG ریزمقیاس شد. نتایج نشان‌دهنده افزایش 8.78 تا 12.86 درصدی بارش متوسط سالانه دهه 2020 می‌باشد. افزایش هم‌زمان دمای حداقل و حداکثر منطقه مطالعاتی در تمامی ماه‌ها موجب افزایش 0.66 درجه سانتی‌گرادی دمای متوسط سالانه در دهه 2020 خواهد شد. پس از بررسی تغییرات کاربری اراضی در گذشته، دو سناریو جهت پیش‌بینی اثر تغییرات کاربری اراضی در دهه‌های آتی بر سیلاب منطقه طراحی شد که در سناریوی اول فرض بر ثابت ماندن وضعیت فعلی و سناریوی دوم بر فرض ادامه روند گذشته می‌باشد. نتایج نشان‌دهنده کاهش نه درصدی مراتع و افزایش پنج درصدی اراضی کشاورزی در دهه‌های 2020 می‌باشد. جهت شبیه‌سازی سیستم هیدرولوژیکی دهه‌های آتی، از مدل HEC-HMS استفاده شد. نتایج نشان‌دهنده افزایش دبی اوج و حجم سیلاب در ماه آوریل و کاهش آن در ماه‌های مارس، می و جوئیه بوده است. به‌طوری ‌که در صورت تغییر کاربری اراضی همراه با تغییر اقلیم این تغییرات شدیدتر خواهد بود.

کلیدواژه‌ها

• افزایش دبی اوج
• حجم سیلاب
• ریزمقیاس نمایی
• شبیه‌سازی
• HEC-HMS

عنوان مقاله [English]

Study of climate change and land use changes impacts on surface runoff: Balighlo Chai Watershed in Ardebil

نویسندگان [English]

• Behnoush Farrokhzadeh ¹
• Sepideh Choobeh ²
• Hamid Nouri ¹
• Massoud Goodarzi ³

¹ Assistant Professor, Faculty of Natural Resources and Environmental Sciences, Malayer University, Iran

² PhD Student, Faculty of Natural Resources, Urmia University, Iran

³ Assistant Professor, Soil Conservation and Watershed Management Research Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran

چکیده [English]

In addition to climate change, the land use changes as an ancillary factor affects flooding. Thus evaluation of impacts of climate change and land use change (together) on flood situation in the coming decades will open a new way to deal with this phenomenon. In this research, to study the effects of climate change on 2020s in Balighloo Chai Watershed, HadCM3 under A2 and B1 senarios was downscaled with LARS-WG. Results showed an increase between 8.78 to 12.86 percent in average of annual rainfall in 2020s. Average annual temperture increases 0.66 °C in 2020s. After examining past hanges in land use, two scenarios were developed to predict the impact of land use changes on the runoff in the coming decades: the first scenario assumes a constant in current land use and the second scenario assumes continuation of changes rate during past decades in the future. Results showed a decrease between nine percent in rangelands and five percent increase in agricultural lands area respectively in 2020s. In order to simulate the hydrologic system in the coming decades, HEC-HMS model was calibrated and validated using data of past period, and was used with new curve number, impersive area and hytograph estimated for the future decades. Then the coming decades predicted hydrographs were compared to the past ones. Results showed an increase in peak flow and flood volume in April while they will decrease in March, May and June. If land use change occures with climate change, this increase will be intensified.

کلیدواژه‌ها [English]

• downscaling
• Flood volume
• HEC-HMS
• Increase in peak flow
• simulation