نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری، دانشکده مهندسی و فناوری کشاورزی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
2 دانشیار، دانشکده کشاورزی، دانشگاه گیلان
3 دانشجوی دکتری، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تبریز
چکیده
مارنها تشکیلات زمینشناسی نامستحکم رسوبی هستند که نسبت به فرسایش بسیار حساس بوده، سالیانه مقادیر زیادی رسوب تولید میکنند که باعث کاهش حاصل‌خیزی خاک و ظرفیت مخازن سدها میشود. عوامل مؤثر بر فرسایش مارنها بسیار زیاد بوده، دارای فرایند بسیار پیچیدهای است، به‌طوری که تابعی از عوامل خارجی نظیر توزیع بارندگی و عوامل داخلی مثل خصوصیات فیزیکی خاک و کانیهای رس میباشد. خواص فیزیکی اندازهگیری شده خاکهای مارنی شامل درصد اشباع، سنگریزه سطحی، شن، سیلت، رس، رس ریز، شن ریز، وزن مخصوص ظاهری، میانگین وزنی قطر خاکدانهها به روش الک خشک، حد روانی، حد خمیری، فعالیت و نسبت رس ریز به رس کل میباشد. علاوه بر این، چهار نمونه از خاکهای مارنی و یک نمونه از مواد مادری برای آزمایشهای کانیشناسی آمادهسازی شد. مقایسه میانگین عوامل فیزیکی در انواع مختلف فرسایش با استفاده از آزمون چند دامنهای دانکن نشان‌دهنده تغییرات معنیدار (0.05> p) درصد رس، رس ریز، درصد اشباع، میانگین وزنی قطر خاکدانهها، حد روانی و فعالیت خاک در برخی از اشکال فرسایش بود، در حالی‌که سایر پارامترها اثر معنیداری در شکل و نوع فرسایش نداشتند. علاوه بر این نتایج تجزیه اشعه ایکس نشان‌دهنده حضور کانیهای گروه اسمکتایت در اراضی هزاردرهای و آبکندی میباشد. با توجه به نتایج، مقدار رس و رس ریز، نوع رس به ویژه گروه اسکمتایتی و میانگین وزنی قطر خاکدانهها، مهمترین عوامل کنترل‌کننده فرسایش در این منطقه محسوب میشوند.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Various erosional forms in marly lands with different physical properties and clay mineral variations in southern Guilan province
نویسندگان [English]
- Leila Esmaeelnejad 1
- Hassan Ramezanpour 2
- Javad Seyedmohammadi 3
1 PhD Student, Faculty of Agricultural Engineering and Technology, University College of Agriculture and Natural Resources, University of Tehran, Iran
2 Associate Professor, Faculty of Agriculture, University of Guilan, Iran
3 PhD Student, Faculty of Agriculture and Natural Resources, University of Tabriz, Iran
چکیده [English]
Marls are the most talented geological formation of erosion and produce large amount of sediments that annihilate fertile soil and deduct the capacity of dams. Erosion in marls depends on external factors such as distribution of rainfall and internal factors which include soil physical and mineralogical properties. Therefore, the objective of this research was to determine erosion variations because of the changes of physical and mineralogical properties of marls in arid regions of Guilan Province (Gilevan region) located in Northern Iran. The concerned soil physical properties of marly lands were percentage of saturation, surface gravels, sands, silts, clays, fine sands, fine clays, and the level of bulk density, mean weight diameter (MWD) of soil aggregates (dry sieve), liquid limit, plastic limit, activity and ratio of fine clay to total clay. In addition, four samples from Marly soils were prepared for X-ray diffraction analysis. Comparing the average of physical factors with different type of erosion by means of Duncan multiple range test showed that the percentage of clays, fine clays, saturation, and the level of MWD, liquid limit and activity showed significant changes (p<0.05) in some types of erosion, whereas other measured parameters had no significant effect on the form and type of erosion. Furthermore, results of X-ray diffraction showed the presence of smectitic group clay minerals that are dispersive (2:1 clays), in badland and gully areas, while these types of clay minerals were not found in areas with rill and sheet erosion. Hence, with respect to the results of this research, it can be concluded that mineralogical properties such as smectitic clays, as well as some soil physical characteristics such as clay percentage, fine clay and mean weight diameter are the main factors controlling the shape and form of erosion in marly lands of Northern Iran.
کلیدواژه‌ها [English]
- Erosion types
- Guilan
- marl
- physical properties
- Smectite
)