نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانش‌آموخته دکتری خاکشناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی
2 دانشیار پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری
3 استاد دانشکده فنی، دانشگاه تهران
4 استاد دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران
چکیده
نقشه فرسایش شیاری یکی از نقشههای پایه در مطالعات فرسایش و رسوب و برنامههای مدیریت آبخیزها است. برای بررسی برخی روشها در تهیه نقشه 250000 :1 فرسایش شیاری، مطالع‌های در حوزه‌های آبخیز کن-سولقان و جاجرود در استان تهران انجام شد. در مرحله اول در حوزه آبخیز کن و سولقان، چهار نقشه واحدهای کاری از تلفیق لایه‌های اطلاعاتی الف) پوشش گیاهی، سنگ‌شناسی و شیب ب) کاربری، سنگ‌شناسی و شیب ج) کاربری، حساسیت سنگ‌ها به فرسایش و شیب و د) کاربری حساسیت سنگ‌ها به فرسایش و واحدهای اراضی، تهیه شد. برای بررسی کارآیی این چهار نقشه، 53 نقطة زمینی کنترل شد. نتایج نشان داد که نقشه واحدهای کاری "د" با توجه به ملاحظات اقتصادی و اجرایی بهتر از نقشههای واحدهای کاری"الف"، "ب" و تا حدودی "ج" در تهیه نقشه فرسایش شیاری بود. در مرحله دوم در حوزه آبخیز جاجرود، نقشه واحدهای کاری حاصل از روش "د" به‌همراه سه نقشه واحدهای کاری مبتنی بر "ه" واحدهای اراضی، "و" واحدهای حساسیت سنگ‌ها و "ز" واحدهای فتومورفیک حاصل از تفسیر تصاویر ماهوارهای +ETM، مورد ارزیابی قرار گرفتند. شدت فرسایش شیاری در 314 نقطه زمینی کنترل و نقشه واقعی فرسایش شیاری تهیه شد. نقشه فرسایش شیاری با هر یک از نقشههای واحدهای کاری "د"، "ه"، "و" و "ز" قطع داده شد. نتایج نشان داد که بیش‌ترین صحت مربوط به‌روش تفسیر تصاویر ماهوارهای با 81 درصد صحت بود. همچنین صحت روش‌های تلفیق لایه‌ها، واحدهای اراضی و حساسیت سنگ‌ها به‌ترتیب 78.4، 66.6 و 59.9 درصد بود. جذر میانگین مربعات خطاها برای نقشه حساسیت سنگ‌ها، بیش‌ترین و برای روش تفسیر تصاویر کم‌ترین بود. بیش‌ترین دقت مربوط به‌روش تفسیر تصاویر ماهوارهای (با ضریب تغییرات 20.4 درصد) بود. در کل روش تفسیر تصاویر ماهوارهای در تهیه نقشه فرسایش شیاری، از روش‌های دیگر بهتر بوده است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Investigating some methodologies in preparing rill erosion map, using RS and GIS
نویسندگان [English]
- Ali Mohammadi Torkashvand 1
- Davood Nikkami 2
- Mehrdad Esfandiari 3
- Seyed Kazem Alavipanah 4
1 Former PhD Student, Sciences and Researches Unit, Azad Islamic University, Iran
2 Associate Professor, Soil Conservation and Watershed Management Research Institute, Iran
3 Professor, Faculty of Technology, Tehran University, Iran
4 Professor, Faculty of Technology, Tehran University, Iran
چکیده [English]
Rill erosion map is one of the basic maps in erosion and sediment studies and also watershed management programs. Some methodologies for preparing rill erosion map (1:250000) by using RS and GIS were compared in a research carried out in Kan-Sologhan and Jajrood sub-basins in North-west and North-east Tehran, Iran. At the first phase, four working units' maps were prepared by integration of a) plant cover, geology and slope b) land use, geology and slope c) land use, rocks sensitivity to erosion and slope and d) land use, rocks sensitivity to erosion and land units’ layers in Kan-Sologhan basin. For comparing the efficiency of four working units’ maps, 53 ground control points were investigated. Results showed that map "d" was better than "a", "b" and "c" in providing rill erosion regarding economic and executive considerations. At the second stage, map "d" was compared with three maps of e) land units f) rocks sensitivity to erosion and g) satellite image photomorphic units (ETM+ images) in a broader basin of Jajroud. Rill erosion intensities in 314 ground control points were controlled and ground truth rill erosion map was prepared. Rill erosion map was crossed with different working unit maps where results showed that the highest accuracy is related to the images interpretation (81.0% accuracy). Accuracy was 78.4, 66.8 and 59.9 percent for methods of "d", "e" and "f", respectively. Root Mean Squared Error was the highest for map "f" and the least for integrated layers method (map "d"). The greatest precision is related to image interpretation and the images interpretation method is better than other methods in preparation of rill erosion map.
کلیدواژه‌ها [English]
- Erosion map
- GIS
- Kan-Sologhan
- Photomorphic
- RS
- Rocks sensitivity
)