نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سید حمیدرضا صادقی ¹
• غلامرضا شجاعی ²
• حمیدرضا مرادی ³

¹ دانشیار دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس

² دانش آموخته دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس

³ استادیار دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

نوع و شدت فرسایش خاک در یک منطقه تابع شرایط اقلیمی، پستی و بلندی زمین، خاک و کاربری اراضی بوده که در این میان اهمیت کاربری اراضی به دلیل نقش موثر انسان بر آن نسبت به دیگر عوامل زیادتر است. در این تحقیق برای بررسی ارتباط کاربری اراضی با فرسایش خاک، حوزه آبخیز مندریجان واقع در سراب حوزه سد زاینده­‌رود با مساحت 23000 هکتار انتخاب شد. به‌­منظور انجام تحقیق از نقشه‌­های کاربری اراضی و سیمای فرسایش خاک تهیه شده با استفاده از تصاویر ماهواره­‌ای MSS سال 1979، TM سال­‌های1990 و 1998 و هم­چنین ETM مربوط به سال 2002 استفاده شده است. سپس ارتباط وسعت هر یک از کاربری­‌های اراضی با وسعت اشکال فرسایش و همچنین حضور هر یک از آن­‌ها به ترتیب با استفاده از روابط رگرسیونی و آزمون کای­اسکوئر ارزیابی شد. نتایج به دست آمده از تحقیق بیان­گر ارتباط معنی­دار اکثر کاربری‌­ها با انواع فرسایش، خصوصاً فرسایش سطحی متوسط به شکل توان سوم با حداقل ضریب تبیین 81 درصد و حداکثر خطای تخمین 39.65% است. نتایج آزمون کای­اسکوئر نیز بیان­گر عدم ارتباط معنی‌­دار نوع کاربری اراضی با حضور اشکال فرسایش و ارتباط معنی‌­دار عمده کاربری‌ها با وسعت اشکال فرسایش در سطح احتمال یک درصد بوده که ضرورت توجه به کاربری صحیح اراضی و اعمال شیوه‌­های مدیریتی مناسب در منطقه را ایجاب می­‌نماید.

کلیدواژه‌ها

• تصویر ماهواره‌ای
• تغییر کاربری اراضی
• سیمای فرسایش
• شدت فرسایش
• شرایط اقلیمی

عنوان مقاله [English]

Relationship Between Land Use and Soil Erosion in Manderijan ‎Catchment in Zayandehrud Dam Basin

نویسندگان [English]

• Seyed Hamid Reza Sadeghi ¹
• Gholam Reza Shojaee ²
• Hamid Reza Moradi ³

¹ Associate Professor, Faculty of Natural Resources, Tarbiat Modares University, Iran

² MSc, Faculty of Natural Resources, Tarbiat Modares University, Iran

³ Assistant Professor, Faculty of Natural Resources, Tarbiat Modares University, Iran

چکیده [English]

The intensity and type of soil erosion are functions of climatic, topographic, soil and land use characteristics. The role of land use is more than others due to the human impacts. In order to study the relationship between land use change and soil erosion, the Manderijan watershed located upstream of Zayandehrud dam basin, comprises 23000 ha, was selected. The satellite images of MSS1979, TM1990, TM1998 and ETM2002 were used to map land use as well as soil erosion features during the study periods. The relationship between the existence as well as areas of each particular soil erosion feature and land use was also investigated using regression and Chi-square analyses. The results of the study verified a significant relationship between areas of land uses and soil erosion features. The moderate sheet erosion was further related to the land use changes in particular in the form of cubic regression equation having the determination coefficient of less than 81% and relative error of below 39.65%. The Chi-square analysis was also certified the insignificant relationship between existence of each particular soil erosion feature and land use whereas the relationship between land use and soil erosion areas could be significantly approved. The results of the study therefore can be utilized for proper management of the area through devoting necessary attention into the land uses.

کلیدواژه‌ها [English]

• Climatic condition
• Intensity of soil erosion
• Land use change
• satellite image
• Soil ‎erosion feature