نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• رئوف مصطفی‌زاده ¹
• امیر سعدالدین ²
• عبدالرضا بهره‌مند ²
• واحدبردی شیخ ²
• حبیب نظرنژاد ³

¹ دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده مرتع و آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

² استادیار دانشکده مرتع و آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

³ مربی دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه ارومیه

چکیده

ارزیابی کمی پروژه‌های کنترل سیل به‌منظور تجزیه و تحلیل اثرات آن‌ها و تصمیم‌گیری صحیح در اجرای بهینه این‌گونه طرح‌ها در شرایط مشابه، ضروری می‌باشد. نتایج ارزیابی می‌تواند کمک موثری در نیل به اهداف مختلف مترتب بر فعالیت‌های آبخیزداری از جمله کنترل سیل کمک باشد. این تحقیق با هدف ارزیابی تاثیر سدهای اصلاحی توری‌سنگی اجرا شده در آبخیز جعفرآباد با مساحت 109 کیلومتر مربع در استان گلستان از دیدگاه هیدرولوژیک صورت گرفته است. مقایسه پارامترهای هیدرولوژیکی جریان در زمان قبل و بعد از احداث سدهای اصلاحی با استفاده از آزمون تی‌جفتی، صورت گرفت. به این منظور مدل هیدرولوژی HEC-HMS، با داده‌های مشاهداتی، واسنجی و اعتباریابی شد. بعد از شبیه‌سازی فرآیند بارش- رواناب در زیرحوزه‌ها و روندیابی جریان در مخازن کوچک با روش پال اصلاح شده، هیدروگراف سیل با دوره بازگشت‌های متفاوت 2 تا 100 ساله در وضعیت‌ قبل و بعد از عملیات آبخیزداری شبیه‌سازی شد. معیارهای دبی اوج، زمان تا اوج، زمان پایه و حجم سیلاب برای ارزیابی تاثیر هیدرولوژیک تعیین و مقادیر آن‌ها در دو وضعیت مذکور با دوره بازگشت‌های مختلف، محاسبه شد. نتایج مقایسه آماری تفاوت معنی‌داری در سطح 95 درصد، در دو دوره قبل و بعد از احداث سازه‌ها را نشان نداد. بر اساس نتایج، درصد تغییر معیارهای ارزیابی نشان داد که تاثیر سازه‌ها بر کلیه معیار‌ها در دوره بازگشت‌های متفاوت کم‌تر از 1.5 درصد بوده است. از طرفی با افزایش دوره بازگشت سیلاب، تاثیر سازه‌ها بر کاهش دبی اوج و حجم سیلاب کاهش یافته و بیش‌ترین تاثیر سازه‌ها بر معیارهای هیدرولوژیک در دوره بازگشت‌های پایین 2 تا 15 ساله بوده است.

کلیدواژه‌ها

• ارزیابی عمل‌کرد
• تجزیه و تحلیل اثرات
• ‎ ‎سدهای اصلاحی توری‌سنگی
• فعالیت آبخیزداری
• کنترل سیل

عنوان مقاله [English]

Assessing hydrological effects of Jafar-Abad watershed management ‎project in Golestan province using HEC-HMS model

نویسندگان [English]

• Raouf Mostafazadeh ¹
• Amir Sadoddin ²
• Abdolreza Bahremand ²
• Vahedbordi Sheikh ²
• Habib Nazarnejad ³

¹ MSc Student, Faculty of Range, Gorgan University of Agricultural Sciences, Iran

² Assistant Proffessor, of Range, Gorgan University of Agricultural Sciences, Iran

³ Scientific Board, Faculty of Natural Resources, Uromia University, Iran

چکیده [English]

Assessment of flood control projects in the same conditions is essential in order to improve decision making that assist us in watershed management purposes. Focus of this study is on assessing hydrological effects of the Jafar-Abad watershed management project. The study area (109 km²) located in north of Iran in the Golestan province. Paired t-tests were performed for Indicators of Hydrologic Alteration (IHA) in Taghi-Abad gauging station, located in the outlet of the catchment, before and after construction of 58 check dams. HEC-HMS model was calibrated using 12 storm events and validated for study area. Calibrated HEC-HMS model was applied to rainfall-runoff modeling in sub-catchments and Level-pool method used for reservoir elements. Design flood hydrographs for 2-100 year return periods were simulated for both before and after check dams construction periods. The results of statistical analysis indicate that existing flood control measures had no significant impact on the hydrologic characteristics measured by IHA in 95% confidence level. The results indicated that constructed structures do not have important effect on IHAs and the amount of these effects was less than 1.5 percent in all cases. Also, by increasing in return period, the effects of structures on peak discharge and flood volume were reduced.

کلیدواژه‌ها [English]

• Check dams
• Effect analysis
• Flood control
• Performance Evaluation
• Watershed management ‎practices