نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• حمید داودی ¹
• رحیم کاظمی ²

¹ کارشناس ارشد پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری

² مربی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری

چکیده

استفاده از منابع آب و خاک از گذشته دور و توجه به محیط زیست و بهره‌برداری پایدار از سرزمین، در چند دهه گذشته، مورد توجه قرار گرفته است­. در این میان، مناطق ساحلی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هستند. در صورت وجود یک برنامه صحیح و پایدار برای بهره‌برداری از سواحل هر کشوری، این مناطق جزء مهم‌ترین و با ارزش­ترین منابع اقتصادی، سیاسی و اجتماعی آن کشور محسوب می‌شوند. عدم توجه به آمایش سرزمین و نبود یک برنامه اصولی و کامل، باعث هدررفت منابع عظیم اکولوژیکی، بخصوص در سواحل جنوبی کشور، می‌گردد. این سواحل به علت دارا بودن منابع عظیم نفت و گاز، موجب جلب توجه بیش‌تر مدیران ارشد به این منابع شده است؛ تا حدی که منابع مهم و حیاتی آن‌ها از جمله منابع زیست محیطی، در درجه اهمیت کم‌تری قرار گرفته‌اند. برای بررسی این موضوع، جلگه ساحلی هندیجان به‌عنوان منطقه مورد مطالعه انتخاب گردید که شرایط هدررفت سرمایه‌های ملی در آن به‌دلیل موقعیت جغرافیائی، دارای شدت بیش‌تری است و تجدید منابع اکولوژیکی به‌سختی قابل بازیابی است. سرمایه­های طبیعی، نظیر آب و خاک، در معرض انواع فرسایش‌ و آلودگی‌ قرار دارد. هدف از این تحقیق، ارزیابی توان اکولوژیکی منطقه، به‌منظور دست‌یابی به یک برنامه آمایش سرزمین است تا با استفاده از آن به توسعه پایدار محلی دست یافت. جلگه ساحلی هندیجان با آنکه جزء مناطق گرم و خشک محسوب می‌شود، اما شرایط اقلیمی مناسب زمستانه، وجود رودخانه هندیجان، خور هندیجان و زمین های مسطح و ساحلی طولانی آن از عوامل مهم و مثبتی در راستای توسعه پایدار محلی محسوب می‌شوند. با استفاده از منابع مختلف کتابخانه‌ای و اطلاعات پایه توپوگرافی، زمین‌شناسی، خاک‌شناسی، پوشش‌گیاهی،‌ عکس‌های‌هوایی، تصاویر‌ ماهواره‌ای و پیمایش‌های میدانی، مدل‌های ویژه اکولوژیکی منطقه تهیه شد. سپس آمایش سرزمین در هفت اولویت کشاورزی، آبزی‌پروری، توسعه شهری و روستائی، حفاظت، مرتع‌داری و گردش‌گری صورت گرفت و مقایسه اولویت کاربری‌ها و شرایط بهینه آن‌ها تعیین شد. بر اساس نتایج حاصله،از 500 هزار هکتارعرصه مورد بررسی، 14.6درصد مستعد کشاورزی، 14.4 درصد قابلیت توسعه شهری و روستائی، 67 درصد قابلیت گردش‌گری گسترده، 14.8 درصد قابلیت گردش‌گری متمرکز، 40 درصد قابلیت آبزی‌پروری و 34.5 درصد قابلیت حفاظت را دارد.

کلیدواژه‌ها

• آلودگی
• آمایش سرزمین
• مدل اکولوژیکی
• محیط زیست
• منابع آب و خاک

عنوان مقاله [English]

Evaluating ecological potential, for sustainable development, case ‎study: Hendijan coastal plain

نویسندگان [English]

• Hamid Davoodi ¹
• Rahim Kazemi ²

¹ MSc, Soil Conservation and Watershed Management Research Institute, Iran

² Scientific Board, Soil Conservation and Watershed Management Research Institute, Iran

چکیده [English]

Disregarding land treatment and integrated management of coastal zone in Iran causes loss of huge ecologic resources in the country which is located in arid area and faces a great predicament such as soil erosion particularly, the given research zone is situated on 30°, 00¢ to 30°, 33¢ northern latitude and the condition of soil erosion in the region is more severe due to specific situation and vicinity to Arabia desert and experiencing strong winds specially in summer from the coast and removal of evaporation sediments. It is difficult to retrieve the ecologic resources in the region and the natural capital such as water is subject to various pollutants including industrial and the human. It is possible to prevent the loss of national capitals which can be the factor of socioeconomic growth and the property while optimal use of existing resources using sciences like and treatment by defining ecologic potentiality and restrictions of the region. In this research, specific ecologic models of the region was constructed by means of different library resources and basic topographic information, geology, pedology, vegetation cover, aerial photos, satellite images, field surveys, GIS software, and by Makhdoum method and the land treatment was conducted by Ilwis software in seven priorities of agriculture, aquatics breeding, rural and urban development, conservation, pasture management, and recreation and the map of various uses such as: land use, geology and geomorphology was produced. According to aquatics breeding, conservation and other maps for comparison of priority and optimal uses was determined. Due to the results obtained, areas of 14.6, 14.4, 67, 14.8, 40 34.5% are susceptible for agriculture, rural and urban development, recreational activities, concentrated recreation and aquatics breeding.

کلیدواژه‌ها [English]

• Ecologic model
• Environment
• land use planning
• Pollution
• Water and soil resources