نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• علی رضایی

استادیار مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی زنجان

چکیده

از بین بردن پ وشش گیاهی و گسترش اراضی دیم شیب دار در سطح حوزه های آبخیز کشور، عامل افزایش رواناب و شدت سیلاب می باشد. برای آشکار سازی روند تغییرات دبی سیلاب در حوزه آبخیز قزل اوزن ، داده های دبی های اوج سالانه و بارندگی یک روزه بیشینه سالانه تمام ایستگاه های داخل حوزه، جمع آوری شدند. داده های ب ه دست آمده در یک دوره آماری 30 ساله باز سازی و نرمال شده اند. با تقسیم داده های به دست آمده به دوره های آماری 10 ساله و تلفیق مجدد آن ها، در نهایت شش دوره آماری با طول دوره زمانی 10 الی 30 ساله به دست آمده است . برای محاسبه میانگین متغیرها برای هر دوره آماری، دوره باز گشت دو سال مبنای محاسبه قرار گرفته، لذا توزیع احتمالاتی لوگ پیرسون نوع III بر آن ها برازش داده شده است . متوسط هر دسته از متغیرها نسبت به زمان، پلات شده و خطی بر  آن ها برازش داده شده است . نتایج ب ه دست آمده نشان می دهد ب ر اساس روش کندال تائو تنها در مورد دو ایستگاه هواشناسی گیتو و سلامت آباد و دو ایستگاه آب سنجی سرچم و دهگلان روند افزایشی و معنی دار آماری تغییر دبی های اوج و بارندگی یک روزه بیشینه سالانه نسبت به زمان وجود داشته و در بقیه موارد تغییرات آن ها فاقد هماهنگی معنی دار با روند زمان ب ه صورت مثبت یا منفی می باشند. اما شیب متوسط خط رگرسیون تغییرات با رندگی 24 ساعته نسبت به زمان به عنوان عاملی از تغییرات اقلیمی برابر با 0.031 و در مقابل، شیب خط رگرسیون تغییرات دبی سیلابی نسبت به زمان برابر با 0.059 می باشد. بنابراین ش یب دبی سیلابی حدود 1.9 برابر شیب تغییرات بارندگی یک روزه نسبت به زمان است . این یافته بیان گر تخریب پوشش گیاهی ب ه دلیل توسعه اراضی دیم، افزایش ضریب رواناب و افزایش شدت سیلاب در حوزه مورد بررسی می باشد.

کلیدواژه‌ها

• پوشش گیاهی
• دبی اوج
• رواناب
• زمان
• شیب‌دار

عنوان مقاله [English]

Investigating the effect of dry land area extension on annual peak ‎flow variation trend, case study: Ghizilozan basin

نویسنده [English]

• Ali Rezaei

Assistant Professor, Agricultural and Natural Resources Research Center, Zanjan, Iran

چکیده [English]

Increasing runoff coefficient and flood intensity and extending dry land areas over the country basins are due to the destruction of vegetation cover. For monitoring the trend of temporal variation, maximum peak flows and maximum 24 hr rainfall data have been gathered from all climatologic and hydrometric stations of Ghizilozan basin. The acquisition data repaired and standardized within a period of 30 years. Then the data were divided into three categories with period of 10 years and finally six categories with period of 10 to 30 years were produced. The mean of variables for every period was calculated based on two years return period by fitting the distribution function of Pearson type III to selected data series. The mean of every category plotted with time period and fitted a line to them. The results showed that based on Kendall’s Tau method, there are significant and positive harmonizing between measured variations respect to time only in two climatology stations named Gitoo and Salamatabad and so two hydrometry stations named Sarcham and Dehgolan and in the others there aren’t any positive or negative harmonizing of data variations respect to time. But the slope of regression line of maximum 24 h of annual rainfall as an index of climate variations to the time, equal 0.031 and in contrast the slope of regression line of peak flow to time equal 0.059. Therefore, the slope of peak flow is 1.9 times of maximum 24 h of annual rainfall with time. This finding says that the vegetation cover because of dry land extending is destroyed and runoff coefficient and flood intensity is increased at studied basin.

کلیدواژه‌ها [English]

• Peak flow
• runoff
• Sloppy
• time
• Vegetation cover‎