نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• رضا بیات ¹
• باقر قرمزچشمه ¹
• حسینقلی رفاهی ²

¹ کارشناس ارشد، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیز داری

² استاد، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تهران

چکیده

شدت فرسایش خاک و تولید رسوب به عوامل مختلفی وابسته است. پوشش گیاهی از جمله عواملی است که بیش‌ از سایر عوامل تاثیرگذار بر فرسایش خاک، قابل تغییر است. در این تحقیق به بررسی نقش پوشش گیاهی به‌عنوان عامل تاثیرپذیر از مدیریت اراضی در تولید رسوب پرداخته شده است. حوزه آبخیز طالقان به‌دلیل دارا بودن داده‌های مورد نیاز و تنوع کافی در خصوصیات، به‌عنوان منطقه مورد مطالعه انتخاب شد. بر اساس روشی که در شرح مدل MPSIAC آمده است، همه لایه‌های اطلاعاتی مورد نیاز در محیط GIS تهیه شد و محاسبات لازم برای تهیه نقشه رسوب‌دهی انجام گرفت. نتیجه مدل مذکور با میانگین رسوب‌دهی سالانه حوضه مقایسه شد که 98.3 درصد هم‌خوانی داشت. درگام بعد به‌منظور تعیین نقش پوشش گیاهی در کنترل رسوب، میزان پوشش اندازه‌گیری شده در واحدهای پوشش گیاهی با مقادیر پنج درصدی، به‌صورت بدبینانه تا 25 درصد کاهش و در حالت خوش‌بینانه تا 25 درصد افزایش داده شد. تأثیر این تغییرات در عامل درصد خاک لخت نیز اعمال و نقشه‌های مربوطه تهیه شد. سپس مدل MPSIAC برای 10 وضعیت مختلف از نظر پوشش گیاهی، اجرا و مقدار تولید رسوب سالانه حوضه در هر مرحله محاسبه شد. نتایج تحقیق نشان‌داد که با تغییر درصد پوشش گیاهی و متعاقب آن درصد اراضی لخت، میزان رسوب به‌مقدار قابل توجهی تغییر می‌کند، به‌طوری‌که با افزایش و کاهش پوشش گیاهی به‌میزان 25 درصد در منطقه تحقیق، مقدار تولید رسوب به‌ترتیب تا 29.6 درصد کاهش و تا 826.8 درصد افزایش داشت.

کلیدواژه‌ها

• طالقان
• مدل
• مدیریت اراضی
• ‏MPSIAC
• ‏GIS

عنوان مقاله [English]

Investigating on the role of canopy cover of sediment yield, a case ‎study in Taleghan watershed

نویسندگان [English]

• Reza Bayat ¹
• Bagher Ghermez Cheshmeh ¹
• Hoseingholi Refahi ²

¹ MSc, Soil Conservation and Watershed Management Research Institute, Iran

² Professor, Faculty of Agriculture, Tehran University, Iran

چکیده [English]

The rate of soil erosion and sediment yield depends on different factors. Vegetation cover is more variable factor effecting occurrence of soil erosion in comparison to the other factors in a given watershed. The main purpose of this study was to investigate the role of canopy cover resulting from land management on sediment yield. Taleghan watershed was selected as a study area due to the availability of sufficient data. Necessary information was provided for MPSIAC model and was made in GIS environment and all needed calculations were done for preparing sediment yield map. The result of the comparison of the calculated and the estimated sediment yield indicated similarity of them (i.e. 98.3% similarity). For impact assessment of vegetation cover effect on sediment control, canopy cover was changed in a range of ±5 to 25% percent with 5% interval in both good and bad conditions. The effect of these changes was applied to bare soil percentage as well. The related thematic maps were prepared and sediment yield was determined. The result showed that sediment yield varied because of changing canopy cover. The increase and decrease of canopy cover by 25%, affected the sediment yield to change by -29.6% and 26.8% respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

• GIS
• Land management
• model
• MPSIAC
• taleghan