نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• رامین بیدل ¹
• عبدالرسول تلوری ²
• مسعود گودرزی ³

¹ مربی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی کرمانشاه

² دانشیار پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری

³ مربی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری

چکیده

بارندگی یکی از اساسی‌ترین‌، متغیرهائی است که در بررسی مسایل اقلیمی مورد مطالعه قرارمی‌گیرد. این اهمیت به ‌دلیل نقش بارش بر همه اجزاء مرتبط با متغیرهای هیدرولوژیکی است. اما این متغیر حیاتی، خود با تغییرات زمانی و مکانی روبه‌رو است. به‌عبارت دیگر، زمان وقوع بارش و همچنین محل دریافت ریزش جوی به دلایل مختلف ازجمله الگوهای سینوپتیکی وگردش هوای فـوقـانی و ارتباط آن با گردش هوای سطحی، دائما در حال تغییراست. لذا،طـراحـی سـازه‌های رودخـانه‌ای مبتنی بر رگبار طـرح خواهد بود. برای افزایش ضریب اطمینان در محاسبات مربوطه لازم است شناخت کافی از شرایط بارش منطقه مطالعاتی از جمله الگوی بارندگی‌ها کسب نمود. در این پژوهش، با مطالعه رگبارهای هفت  ایستگاه در استان کرمانشاه و پس از جداسازی رگبارهای شدید،و بی­بعدسازی آن­ها،الگوهای توزیع زمانی بارش مبتنی بر روش میانگین ترسیمی پیلگریم و احتمالاتی Huff ارائه شده است. با بررسی رگبارهای کلیه ایستگاه‌ها ( 2989 واقعه) مورد، مشخص شده، رگبارهای گروه بارش یک‌ساعته حدوداً 30 درصد و گروه‌های یک تا شش‌ساعته بیش از 80 درصد رگبارها را شامل شده‌اند. همچنین با بررسی الگوهای به­دست آمده و توزیع مقادیر در25%‌های زمانی،مشاهده شد که در کلیه ایستگاه­ها و گروه‌های تداوم، حداکثر بارش در25% دوم دارای فراوانی 48.21 درصد و کم­ترین دریافت بارش مربوط به 25% چهارم با فراوانی 7.14 درصد است. نتیجتا اینکه 25% دوم و سوم مجموعا از نظر دریافت حداکثر بارش دارای فراوانی 80.35 درصد است. در الگوهای منطقه‌ای نیز توزیع سهم دریافت بارش 25% دوم با 75 درصد و25% سوم با 25 درصد،گروه‌های یک تا 24‌ساعته منطقه‌ای را پوشش می‌دهد. در روش توزیع احتمالاتی،که رگبارها بر‌اساس چارک‌های زمانی دریافت کننده حداکثر بارش به چارک‌های اول تا چهارم تقسیم می‌شوند،اغلب ایستگاه‌های مورد مطالعه در رگبار‌های کوتاه مدت و غالبا یک تا شش‌ساعته،چارک دومی بوده و سهم بعدی را نیز چارک سوم به خود اختصاص داده است. الگوهای منطقه­ای ناشی از این روش نیز حکایت از چیره­گی چارک دوم در اغلب گروه‌های بارشی دارد و رتبه بعدی را هم چارک سوم از آن خود کرده است. این موضوع به­وسیله­ کاربرد روش میانه نیز مورد تایید قرار گرفت.  نتایج حاصل از مقایسه الگوهای به‌دست آمده با الگوهای دفترحفاظت خاک (SCS)، عدم تطابق با آن­ها را کاملا نشان می‌دهد.فقط تا حدودی و به‌طور نسبی الگوی IA با الگوی چارک دوم احتمالاتی و میانه مشابهت دارد. در نتیجه به‌کارگیری الگوهای تیپ دراستان توصیه نمی‌شود  و فقط در وضعیت مذکور کاربرد آن بایستی با احتیاط صورت پذیرد.

کلیدواژه‌ها

• الگوهای دفترحفاظت خاک
• الگوی سینوپتیکی
• الگوی منطقه‌ای
• پیلگریم
• توزیع احتمالاتی ‏Huff

عنوان مقاله [English]

A study on rainfall temporal patterns in Kermanshah province

نویسندگان [English]

• Ramin Bidel ¹
• Abdoralsoul Telvari ²
• Masoud Goodarzi ³

¹ Scientific Board, Agricultural and Natural Resources Research Center, Kermanshah, Iran

² Associate Professor, Soil Conservation and Watershed Management Research Institute, IranScientific Board, Agricultural and Natural Resources Research Center, Kermanshah, Iran

³ Scientific Board, Soil Conservation and Watershed Management Research Institute, Iran

چکیده [English]

Rainfall is one of the main variables to be studied in climatologic studies. Also it is an important variable because of its distribution status both temporally and spatially.  In other word, it varies with synoptic patterns. Therefore, river structure designing based on non-native design storm suffer from high risk. For more safety, we need to recognize precipitation condition of study area and its temporal patterns. In this study, rainstorms of seven stations in Kermanshah province are studied and after derivation of 2989 storm events, temporal distribution patterns of rainfall by Pilgrim (graphical mean) and Huff (probability) methods were calculated. The examination of rainstorms in all of the stations specified that rainstorms of 1 hour group contain 30 percent and 1 to 6 hour groups more than 80 percent of whole rainstorms as well. Furthermore, the inspection of resulted patterns and distribution quantity in each time quarter showed that 48.21 percent and 7.14 percent of rainstorms in all of the stations and whole groups has reposed in second and fourth quartile respectively. This study shows that 80.35 percent of rainstorms belong to second and third quartile. In regional patterns, 1 to 24 hour groups, second and third quartile contain 75 percent and 25 percent of total rainstorms respectively.  According to Huff or probability distribution method, most of the station in short time rainstorms (1 to 6 hour) are second quartile and remaining groups are third quartile. Regional types in this method have similar condition in most groups and are confirmed by median types. Results of comparing these patterns show no correspondence with S.C.S patterns, but IA pattern corresponds with Kernd station. Probability and median have good correlation in the second quartile relatively.

کلیدواژه‌ها [English]

• Huff probability distribution
• Pilgrim
• Regional pattern
• S.C.S patterns
• Synoptic pattern