نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• بهرام ثقفیان ¹
• باقر قرمزچشمه ²
• مسعود سمیعی ³
• رضا عاشقی ⁴

¹ دانشیار پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری

² کارشناس ارشد پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری

³ کارشناس ارشد پژوهشکده تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری

⁴ مربی گروه عمران، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی

چکیده

طی دهه‌های گذشته، بررسی عوامل موثر بر رسوب‌دهی حوزه آبخیز رودخانه‌ها، در مطالعات آبخیزداری مورد توجه قرار گرفته است. داده‌های بار رسوبی رودخانه‌ها، علی‌رغم کم‌بود تعداد و طول دوره آماری، می‌تواند در تحلیل رسوب‌دهی استفاده شود. در این تحقیق، 20 زیرحوضه واقع در منطقه جنوب غرب کشور، با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیائی(GIS) و پردازش تصاویر ماهواره‌ای، 48 متغیر فیزیوگرافی، اقلیمی، زمین‌شناسی و شاخص پوشش گیاهی (NDVI) استخراج شد. بررسی عواملی چون انحنای دامنه و شاخص پوشش گیاهی تصاویر ماهواره‌ای برای اولین بار در تعیین عوامل موثر بر رسوب‌دهی حوزه‌های آبخیز مورد توجه قرار گرفته است. با انجام  تجزیه و تحلیل عاملی، چهار عامل مساحت حوضه، درصد مساحت تحدب حوضه، درصد مساحت اراضی شمال‌غربی و درصد مساحت مجموع اراضی جنگلی، کشاورزی با مراتع خوب (NDVI بیش تر از 0.4) به‌ عنوان عوامل موثر شناسائی شد. در تعیین مناطق هم‌گن، از روش تجزیه خوشه‌ای به هم­راه تجزیه و تحلیل متمایزکننده استفاده شد که منجر به شناسائی دو گروه هم‌گن شد. نتایج نشان داد که عوامل مساحت حوضه، درصد مساحت تحدب حوضه و درصد اراضی شمال غربی، به‌ترتیب مهم‌ترین عوامل متمایزکننده گروه‌ها و موثرترین عوامل بر رسوب‌دهی در منطقه موردنظر هستند.

کلیدواژه‌ها

• انحنای دامنه
• بار رسوب
• شاخص پوشش‌گیاهی
• عاملی
• متمایزکننده

عنوان مقاله [English]

Effective factors on suspended sediment load in southwestern ‎basins of Iran

نویسندگان [English]

• Bahram Saghafian ¹
• Bagher Ghermezcheshmeh ²
• Masoud Samiei ³
• Reza Asheghi ⁴

¹ Associate Professor, Soil Conservation and Watershed Management Research Institute, Iran

² MSc, Soil Conservation and Watershed Management Research Institute, Iran

³ MSc, Soil Conservation and Watershed Management Research Institute, Iran

⁴ Scientific Board, Department of Civil Engineering, Roud Hen Unit, Azad Islamic University, Iran

چکیده [English]

Study of effective factors on sediment load of river basins has attracted more attention in watershed management. In spite of the short record length, sediment load measured in stations can be used in such studies. In this study, 20 sub-basins with measured sediment data was identified and some 48 physiographic, climatic, geologic, and vegetation index factors were extracted for the sub-basins using GIS. Surface curvature and satellite image-based vegetation indices were considered for the first time. Based on factor analysis, four factors namely total area, percent of convex area, percent area with northwest aspect and percent area with NDVI>0.4 were the main factors. Cluster analysis was applied to delineate homogeneous regions, which led to two regions. The results indicated that the factors mentioned above are the most influential factors on sediment load.

کلیدواژه‌ها [English]

• Discriminate
• Factor
• NDVI
• sediment load
• Surface curvature