نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• حمید رضا مرادی ¹
• نیره غضنفرپور ²
• سادات فیض‌نیا ³

¹ استادیار دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی، دانشگاه تربیت مدرس

² دانش‌آموخته کارشناسی ارشد دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی دانشگاه تربیت مدرس

³ استاد دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

چکیده

از عوامل موثر در فرسایش خاک, زمین‌شناسی سطحی است که هم از حیث حساسیت به فرسایش و هم از نظر تولید رسوب قابل بررسی است. در این پژوهش، به ‌منظور بررسی حساسیت به فرسایش و رسوب‌زایی نهشته­ های کواترنر، بخشی از زیر حوضه سجزی- کوهپایه واقع در حوزه آبخیز زاینده­رود با مساحت 67091.7 هکتار انتخاب شد و در هر واحد زمین‌شناسی، دستگاه باران‌ساز مصنوعی برای تولید روان ­آب و رسوب به‌کار گرفته شد. به‌ منظور بررسی عوامل موثر در رسوب‌زایی و فرسایش­پذیری، از مجاورت هر میکروکرت نمونه­برداری از خاک صورت گرفت و برخی از عوامل فیزیکی و شیمیایی آن‌ها اندازه‌گیری شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که در منطقه مورد تحقیق، رسوب‌زایی و فرسایش­پذیری در نهشته­ های کواترنری متفاوت, اختلاف معنی­داری با هم دارند. مدل‌های رگرسیونی به ‌دست آمده هم نشان داد که در تولید رسوب نهشته­ها، از بین عوامل اندازه‌گیری شده، مقادیر سیلت، ماسه، ماسه‌ریز، رطوبت‌نسبی و آهک، و در فرسایش­ پذیری آن‌ها، مقادیر سیلت+ ماسه خیلی‌ریز، آهک، سیلت، رس، ماسه خیلی‌ریز و هدایت الکتریکی نقش مؤثر داشته­ اند.

کلیدواژه‌ها

• باران‌ساز
• فرسایش‌پذیری خاک
• تولید رسوب
• مدل رگرسیونی
• میکروپلات

عنوان مقاله [English]

Investigation of erodibility and sediment productivity of quaternary ‎deposits of Segzi-Kuhpayeh plain in Esfahan province

نویسندگان [English]

• Hamid Reza Moradi ¹
• Nayereh Ghazanfarpour ²
• Sadat Feiznia ³

¹ Associate Professor, Faculty of Natural Resources, Tarbiat Modares University, Iran

² Former MSc Student, Faculty of Natural Resources, Tarbiat Modares, Iran

³ Professor, Faculty of Natural Resources, Tehran University, Iran

چکیده [English]

One of the effective factors in soil erosion is geological formations of the drainage basin from the view points of their erodibility and the amount of runoff and sediment yield. In this investigation a part of Segzi- Kuhpayeh subdrainage, located in Zayandeh-Rood Drainage Basin with 67091.7 ha area was chosen for studying erodibility and sediment yield of Quaternary Formations. For doing this, the map of Quaternary Formations was prepared. Then in each unit a field rainfall simulator was used and runoff and sediment were collected from the plots and erodibility and sediment yield factors were obtained. Soil samples were taken adjacent to each micro plot for laboratory tests and the data were analyzed statistically. The results of regression analyses have shown that erodibility and sediment yield are significantly different in various Quaternary Formations. The most important physical and chemical parameters in sediment yield in different formations are Silt, Sand, very Fine Sand, Wetness, Caco₃ and in erodibility of different formations are Silt+ very Fine Sand, Caco₃, Silt, Clay, very Fine Sand and EC.

کلیدواژه‌ها [English]

• Erodibility
• Micro plot
• rainfall simulator
• Regression model
• sediment yield