نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• ذبیح‌الله اسکندری ¹
• فتح‌الله غیور ¹
• امیرحسین شعرباف ²

¹ مربی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان

² کارشناس ارشد، اداره کل منابع طبیعی استان اصفهان

چکیده

بحران و کمبود آب در مناطق خشک خصوصا در ایران، برای توسعه کشاورزی و همچنین، به‌منظور گسترش پوشش گیاهی در طرح‌های بیابان‌زدایی به­‌عنوان عامل مهم محدود کننده محسوب می‌شود. دستیابی به راهکارهایی که بتواند بهره‌وری آب را افزایش داده و هزینه‌ها را کاهش دهد، هدف بسیاری از پژوهش‌ها، از جمله این پژوهش می­‌باشد. این پژوهش در بخشی از عرصه بیابانی تحت تأثیر فرسایش بادی واقع در شهرستان آران و بیدگل انجام شد. در این عرصه، دو گونه گیاه تاغ و قره‌داغ کشت شد و خاک محیط ریشه با استفاده از دو نوع ماده پلیمری جاذب رطوبت به ­نام­‌های Aquasorb و TC به میزان پنج گرم در لیتر مخلوط شد. در این پژوهش، تیمار شاهد (بدون پلیمر) هر 14 روز یک‌بار و بقیه تیمارها با اعمال پلیمربه‌فاصله‌های 14، 21، 28، 35 و 42 روز آبیاری شد. در دو سال اول، درصد رطوبت محیط ریشه اندازه‌گیری و در سال سوم نیز زنده‌مانی نهال­‌ها شمارش و داده­‌برداری شد. بررسی نتایج نشان داد اختلاف معنی‌داری بین درصد رطوبت حجمی خاک تیمار شاهد با سایر تیمارهای دور آبیاری در سطح پنج درصد وجود دارد. بررسی تاثیر آبیاری بر روی درصد رطوبت حجمی خاک تیمارهای پلیمردار نشان داد، دور آبیاری 21 روز در فاکتور رطوبت حجمی خاک بیشترین اختلاف معنی‌دار را با شاهد دارد، درحالی‌که اختلاف معنی‌دار بین تیمارهای آبیاری 28 تا 42 روز با کاربرد پلیمر وجود ندارد. به‌عنوان‌مثال، با به‌کار­گیری پلیمر، اختلاف معنی­‌داری بین فواصل آبیاری 28 با 35 و همچنین، 35 با 42 روز در فاکتور رطوبت حجمی خاک به وجود نیامد. در همین ارتباط، بررسی نهال­‌های مستقر شده (زنده‌مانی) بعد از سه سال از زمان کشت نشان داد که با اعمال پلیمر در زمان کشت نهال­‌ها، امکان استقرار مطلوب­ نهال­‌ها وجود دارد. به‌عبارت‌دیگر، می‌توان نتیجه گرفت پلیمرهای مورد استفاده به‌خوبی تنش رطوبتی ناشی از افزایش طول دور آبیاری را جبران کردند و باعث زنده‌مانی و استقرار بهتر نهال­‌ها شدند. بنابراین، می­‌توان مطرح نمود استفاده از پلیمرهای Aquasorb و TC در بالا بردن بهره‌وری آب در پروژه‌های بیابان‌زدایی در شرایط این پژوهش موفقیت­‌آمیز بوده است، به‌طوری­که هزینه‌های آبیاری را بین 50 تا 75 درصد کاهش داده است.

کلیدواژه‌ها

• آران و بیدگل
• بهره‌وری آب
• تاغ و قره‌داغ
• ‏Aquasorb
• ‏TC‏

عنوان مقاله [English]

Investigating two kind of polymer absorbent in increasing the water ‎use efficiency in rehabilitation projects

نویسندگان [English]

• Zabihollah Eskandari ¹
• Fathollah Ghayour ¹
• Amir Hossein Sherbaf ²

¹ Scientific Board, Agricultural and Natural Resources Research Center, Isfahan, ‎Iran

² MSc, Agricultural and Natural Resources Research Center, Isfahan, Iran

چکیده [English]

Water deficiency in arid regions especially in Iran, generally reduces the cultivation and considered as a major limitation in green cover re-establishment process in deserted areas. This study aims to overcome on drought and to achieve a strategic way of increasing the water use efficiency and reduction of costs. This study is carried out in a wind-eroded part of Aran and Bidgol county of Isfahan province, Iran and two species of Haloxylon and Nitraria sp were cultivated in treated and check soils in mentioned area. The treatments were adding five  of two kinds of polymer water absorbent to the soil of root environment. The check samples were irrigated every 14 days once and the treated ones every 14, 28, 35 and 42 days once. During two years of study, the moisture of root environment was measured in all samples. In third year the amount of live seedlings were also accounted. The statistical analysis showed that there is a significant difference between the treated and check samples in all irrigation periods in significance level of 5%. In other words, increasing of irrigation period in treated samples compared with check treatment hold more moisture in root environment. Mean comparison between treatments showed no differences in volumetric moisture of 21 compared with 28 and 28 compared with 42 irrigation periods. And also there was no difference between two absorbent in all treatments. The increasing rate of live seedlings, after 3 years, between treated and check samples represents that the polymers give a good establishing circumstance to young seedlings. In other words it is resulted that these water absorbents are capable of reducing the moisture stress in root area of irrigation periods and increase the rate of established seedlings. We assume that Aquasorb polymers and TC are successfully increasing the water holding capacity of soils in green cover re-establishing activities of deserted areas. With increasing the water holding capacity they also reduce also the costs by 50-70 percent.

کلیدواژه‌ها [English]

• Aquasorb polymers and TC
• Aran and Bidgol
• Haloxylon
• Nitraria
• Water use