نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• منصور جهان‌تیغ

استادیار، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی سیستان

چکیده

سیستان همواره مورد هجوم طوفان‌های شنی قرار دارد، به‌­طوری که اثرات محدود کنند‌ه‌ای در توسعه آن ایفاء می‌کند. عوامل متعددی در ایجاد این طوفان‌ها نقش دارند که یکی از آن­‌ها، تخریب پوشش گیاهی منطقه به‌دلیل تردد خودرو است. به‌منظور شناسایی نقش این تردد در بروز طوفان‌های شنی سیستان این پژوهش انجام شد. برای اجرای این پژوهش، سه منطقه در داخل دریاچه هامون که تحت تأثیر فرسایش قرار گرفته بودند، انتخاب و علاوه بر آن تیماری نیز به‌عنوان شاهد مشخص شدند. در هر یک از این محدوده‌­ها، ترانسکت خطی به طول 600 متر انداخته و از هر محل سه نمونه خاک از ابتدا، 50 درصد طول و انتهای آن‌ها جمع­‌آوری و به آزمایشگاه انتقال و ویژگی‌هایی از قبیل رطوبت، بافت، مواد آلی EC ،OM، pH، کربنات کلسیم خاک تجزیه و همچنین، پوشش گیاهی آن‌ها نیز اندازه‌گیری شد. با استفاده از معادله جهانی فرسایش و تعیین هریک از عوامل آن به روش علمی، میزان فرسایش سالانه خاک برآورد شد. بررسی داده‌ها نشان داد که محدوده‌های همراه با تردد خودرو با کاهش میزان رس، پوشش گیاهی، پستی و بلندی، زبری سطح خاک و مواد آلی همراه بوده، ولی باعث افزایش ذرات ریز خاک با قطر کوچک‌تر از 0.84 میلی‌متر، pH ،EC ،CaCO₃ و طول زمین که هر کدام از آن‌ها در افزایش فرسایش بادی منطقه نقش دارند. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که میزان فرسایش در مناطق مورد مطالعه بین  216.3-15.8 تن در هکتار است.

کلیدواژه‌ها

• طوفان‌های شنی
• پوشش گیاهی
• فرسایش سالانه خاک
• ماسه بادی
• نمونه خاک

عنوان مقاله [English]

Study of back and forth role in wind erosion of dry land region, case ‎study: dry bed of Hamoon lake in Sistan area

نویسنده [English]

• Mansour Jahantigh

Assistant Professor, Agricultural and Natural Resources Research Center, Sistan, Iran

چکیده [English]

Duststorms occur generally in Sistan region. So, it limits the development of the region. Many factors play especial role on duststorms such as removal of vegetation cover due to automobile transportation. The aim of this research was to identify car transportation role in producing dust storm. For this reason, three sites with different characteristics were chosen and in each area, two sites of 600 and 300 m length and wide respectively were selected with and without car transportation. Three soil samples were taken randomly from the first, mid and the end of the sites of each location and they were analyzed for pH, EC, CaCO₃, organic carbon, moisture, calcium and vegetation cover. The soil erosion measured according to the Universal Soil Loss Equation. The results showed that the car transportation areas have less amount of clay, vegetation cover, topography, soil surface roughness, organic carbon, but, they have an increase in soil small particles with less than 0.84 mm in diameter, pH, EC, CaCo3and land length which they have especial effect on wind erosion of the region. Results also show that the amount of soil erosion is 15.8-216.3 tonsperhectare in study area.

کلیدواژه‌ها [English]

• Annual soil erosion
• dust storms
• Soil sample
• Vegetation cover
• Wind sand‎