نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• ابراهیم بروشکه ¹
• محمود عرب‌خدری ²

¹ مربی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان غربی

² استادیار، پژوهشکده حفاظت‎ ‎خاک و آبخیزداری

چکیده

فرسایش خاک و انتقال رسوب از مشکلات اغلب حوزه‌های آبخیز کشور است. برنامه‌های آبخیزداری بدون برآورد صحیح فرسایش و رسوبدهی با مدل‌های مناسب امکان‌پذیر نیست. این تحقیق با هدف ارزیابی دو مدل تجربی MPSIAC و EPM انجام گرفت. ابتدا، 10 آبخیز کوچک در گستره استان آذربایجان غربی انتخاب شد که در آن‌ها 113 سد رسوبگیر متوالی در قالب طرح‌های آبخیزداری اجرا شده بود. اطمینان از عدم خروج رسوب در آخرین سد رسوبگیر، به‌عنوان ملاک انتخاب آبخیزها در نظر گرفته شد. علاوه بر اندازه‌گیری مستقیم رسوب نهشته شده در پشت بندها، رسوبدهی آبخیزهای انتخابی با استفاده از مدل‌ها نیز برآورد شد. مقایسه میانگین‌ها با آزمون ناپارامتری من-ویتنی، اختلاف معنی‌داری در سطح پنج درصد نشان نداد. در مرحله آخر، دو مدل با آماره‌های MAE و MBE مورد آزمون قرار گرفت. نتایج نشان داد که مدل MPSIAC با MAE=1.34 و MBE=-0.12، نسبت به مدل EPM برتری دارد.

کلیدواژه‌ها

• آزمون ناپارامتری من-ویتنی
• حوزه‌های آبخیز
• رسوب‌دهی
• سد
• فرسایش و رسوبدهی

عنوان مقاله [English]

Evaluation of MPSIAC and EPM empirical models in Western ‎Azerbaijan Province based on sediment surveying behind small dams

نویسندگان [English]

• Ebrahim Borooshke ¹
• Mahmood Arabkhedri ²

¹ Scientific Board, Agricultural and Natural Resources Research Center, West Azerbaijan, Iran

² Assistant Professor, Soil Conservation and Watershed Management Research Institute, Iran

چکیده [English]

Soil erosion and sediment transport is an important issue in many Iranian watersheds. Watershed planning without accurate estimates of erosion and sediment yield with appropriate models is not possible. The objective of this study was evaluating of two common empirical models of MPSIAC and EPM. First, 10 small watersheds were selected in Western Azerbaijan Province, with several consecutive check dams on their streams implemented under watershed management projects. No flow over the last downstream check dam was considered as the main criterion in each selected basin. In addition to the direct measurement of sediment deposited behind the dams, sediment yield of watersheds were estimated using the models. Comparison of means using (Mann-Whithney) did not show any significant difference at 0.05 percent level between measured and estimated data. At final step, both models were tested by MAE and MBE statistics. The MPSIAC showed better performance than EPM with MAE=1.34 and MBE =-0.12.

کلیدواژه‌ها [English]

• Dam
• erosion and sediment
• Mann-Whithney
• Sediment
• watershed