نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 مربی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی فارس
2 استادیار، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد نجف‌آباد
چکیده
در کشورهای توسعه نیافته و کمتر توسعه یافته مناطق خشک، برای تأمین آب مورد نیاز، ساده‌ترین راه یعنی برداشت از سفره‌های آب زیرزمینی انتخاب می‌شود. پی‌آمد منفی این نوع برداشت در بخش کمیت منابع آب، روشن و ملموس است. پخش سیلاب یکی از راه‌کارهای مدیریت منابع آب در مناطق خشک و نیمه‌خشک است که می‌تواند تأثیرات مثبتی بر منابع آب زیرزمینی داشته باشد. این پژوهش، سعی بر نشان دادن تأثیر پخش سیلاب بر کمیت آب‌های زیرزمینی منطقه گربایگان فسا دارد. با بررسی داده‌های ماهانه سطح آب چهار چاه پیزومتری از سال 1371 تا سال 1392، تغییرات سالانه چاه‌ها تعیین شد. روند عمومی سطح آب زیرزمینی دشت، به‌رغم عملکرد پخش سیلاب، حالت نزولی را نشان می‌دهد. بنابراین، برای این‌که نقش پخش سیلاب در تغذیه آبخوان نشان داده شود، تغییرات سطح آب زیرزمینی در سال‌های با افزایش سیلاب و همچنین، سال‌های با کاهش سیلاب بررسی شد. نتایج نشان می‌دهد که کمترین افت مربوط به پیزومترهای یک و سه می‌باشد. پیزومتر یک به‌علت تأثیر گسل و پیزومتر سه به‌علت تأثیر پخش سیلاب، کمترین افت را نشان می‌دهند. نتایج حاصل از تحلیل آماری مؤلفه‌های اصلی بر روی داده‌های سطح آب چهار پیزومتر به‌صورت ماهانه نشان می‌دهد که مؤلفه اول با بیان بیش از 83 درصد از پراش داده‌ها، مهم‌ترین و مؤثرترین شاخص افت سطح آب در منطقه می‌باشد. مرتب‌سازی بارهای مؤلفه‌های اصلی بر اساس مؤلفه اول، نشان‌دهنده میزان افت زیاد در پیزومترهای دو و چهار می‌باشد که با نتایج حاصل از بررسی نقشه هم افت دشت مطابقت دارد. پیزومتر دو به‌علت اثر تبخیر و تعرق درختان جنگلی و پیزومتر چهار به‌علت استحصال بیش از حد آب کشاورزی در آن محدوده، بیشترین افت را نشان می‌دهند.
عنوان مقاله [English]
Effect of aquifer management on groundwater changes in Gareh Bygone Plain
نویسندگان [English]
- Gholamreza Ghahari 1
- Amir Gandomkar 2
1 Scientific Board, Agricultural and Natural Resources Research Center, Fars, Iran
2 Assistant Professor, Najafabad Unit, Islamic Azad University, Iran
چکیده [English]
In undeveloped and less developed countries of arid zones, the easiest way for water supply is withdrawal of groundwater. The negative perception of this method of water discharge is clear. Spreading floodwater is one of the water resources management strategies in arid and semi-arid zones that has positive impacts on groundwater resources. The aim of this research was to demonstrate the impact of floodwater spreading on quantity of groundwater in Gareh Bygone Plain, Fasa, Fars province, Iran. Annual changes of water level was determined by reviewing water level of monthly data (1992-2013) of four piezometric wells. Despite to the spreading floodwater, the general trend of groundwater level was declining. Thus, for demonstrating the role of the floodwater spreading in groundwater recharge, changes in groundwater levels were investigated in the years of increases and decreases of floodwater. Results showed that the least recession is in piezometric wells 1 and 3. Piezometric well 1 due to the effect of fault and piezometric well 3 due to the effect of floodwater spreading. Results of Principal Components Analysis (PCA) of monthly water level in four piezometric wells showed that the first component as the most important indicator of recession of water level in the region is more than 83% of the variance. Sorting PCA loadings on the first component, represents a high recession in piezometric wells 2 and 4 that corresponds with the results of recession map of the plain. Piezometric well 2 due to evapotranspiration of trees and piezometric well 4 due to excessive extraction of water for agriculture in the area showed the most recession.
)