نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• جلال برخورداری ¹
• داود نیک‌کامی ²
• محمدباقر صمدی ³
• منیرالسادات طباطبایی‌زاده ¹

¹ مربی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی یزد

² استاد، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری

³ مربی، مرکز علمی-کاربردی جهاد کشاورزی ملاصدرا

چکیده

فرسایندگی باران یکی از مهم­‌ترین عوامل در فرسایش خاک می­‌باشد. این عامل معمولا در قالب شاخص­‌های فرسایندگی که مبتنی بر خصوصیات بارندگی است، بیان می­‌شود. در این پژوهش پس از احداث 12 کرت رواناب و رسوب در ایستگاه تحقیقات مرتع نیر در استان یزد، مقادیر رواناب و رسوب هر یک از کرت­‌ها در 12 واقعه بارش که منجر به ایجاد رواناب و تلفات خاک شده بودند، پایش و اندازه‌­گیری شدند. اطلاعات شدت و مقدار رگبارها نیز با استفاده از باران­‌نگار دیجیتالی واقع در محل ایستگاه، ثبت و مورد استفاده واقع شدند. سپس، با توجه به مرور منابع گسترده در سطح جهان، نهایتاً 61 شاخص فرسایندگی باران شناسایی شدند. پس از استخراج عوامل مورد نیاز، مقادیر هر یک از شاخص‌­های فرسایندگی باران برای هر یک از رگبارها تعیین شدند. در ادامه جهت تعیین بهترین شاخص فرسایندگی باران، همبستگی بین هر یک از شاخص‌­ها و مقادیر تلفات خاک تعیین شد. نتیجه حاکی از آن بود که در منطقه مورد مطالعه شاخص­‌های فرسایندگی باران به‌­ترتیب RI₆₀ ،RPI₃₀² ،RPI₆₀² ،PI₃₀² ،PI₆₀²  با ضرایب همبستگی 0.730، 0.713، 0.703، 0.694 و 0.664، بالاترین مقدار همبستگی را با مقادیر تلفات خاک داشتند. به­‌طور کلی، در این شرایط اقلیمی، غلبه شاخص‌­های مبتنی بر شدت بارش که به‌­صورت حاصل­­‌ضرب مقدار کل بارش در مربع بیشینه شدت­‌های 60 و 30 دقیقه­‌ای بارش، نسبت به سایر شاخص­‌های مورد مطالعه مشاهده می­‌شود.

عنوان مقاله [English]

Suitability of different rainfall erosivity indices in cold, dry climate of central Iran, a case study in Nir rangeland research station–Yazd Province

نویسندگان [English]

• Jalal Barkhordari ¹
• Davood Nikkami ²
• Mohammadbagher Samadi ³
• Monirosadat Tabatabaeizadeh ¹

¹ Scientific Board, Agricultural and Natural Resources Research Center, Yazd, Iran

² Professor, Soil Conservation and Watershed Management Research Institute, Iran

³ Scientific Board, Faculty of Mollasadra Applied–Science Center, Yazd, Iran

چکیده [English]

Rainfall erosivity is one of the most important factors in determining soil erosion. This factor is usually expressed as erosion indices that are based on rainfall characteristics.
In this study, after construction of 12 runoff-sediment plots in Nir Research Station in Yazd province, the amount of runoff and sediment from each plot were monitored and measured for 12 rainfall events. Then, based on a world wide literature review, 61 rainfall erosivity indices were identified. The rainfall erosivity indices were determined for each of the storms with extracting the required parameters. In order to determining suitable rainfall erosivity indices, the correlation between the rainfall erosivity indices and soil loss values ​​were determined. The results showed that PI₆₀², PI₃₀², RPI₆₀², RPI₃₀², RI₆₀ with 0.730, 0.713, 0.703, 0.694 and 0.664 percent had highest correlation with soil loss amount. Generally, in the climatic condition of study area, the indices based on rainfall intensity with total amount of rainfall multiply in the square of 60 and 30 minutes rainfall are better than other indices.

کلیدواژه‌ها [English]

• transformation