امین صالح پور جم؛ حمیدرضا پیروان؛ محمودرضا طباطبایی؛ امیر سررشته داری؛ جمال مصفایی
چکیده
فرایند بیابانزایی با کاهش توان تولید بیولوژیک، منجر به انهدام اکوسیستم‌های طبیعی می‌شود. به‌منظور بررسی پتانسیل خطر بیابانزایی در محدوده مراتع مشرف به اشتهارد (ارتفاعات حلقه دره)، نخست اقدام به تهیه نقشه طبقات شیب، کاربری اراضی و زمین‌شناسی با هدف ایجاد واحدهای همگن شد، به‌طوری‌که از طریق روی هم ...
بیشتر
فرایند بیابانزایی با کاهش توان تولید بیولوژیک، منجر به انهدام اکوسیستم‌های طبیعی می‌شود. به‌منظور بررسی پتانسیل خطر بیابانزایی در محدوده مراتع مشرف به اشتهارد (ارتفاعات حلقه دره)، نخست اقدام به تهیه نقشه طبقات شیب، کاربری اراضی و زمین‌شناسی با هدف ایجاد واحدهای همگن شد، به‌طوری‌که از طریق روی هم قرار دادن و تقاطع این نقشهها، نقشه واحدهای‌کاری حاصل شد. در این تحقیق، سه شاخص حساسیت‌پذیری نسبت به فرسایش، شوری و نفوذپذیری در هر یک از واحدهای کاری در نظر گرفته شدند که در نهایت هر یک به‌صورت نقشهای طبقه‌بندی شده ارایه شدند. در این تحقیق، به‌منظور پهنهبندی منطقه تحقیق از نظر شاخص شوری و نیز نفوذپذیری به‌ترتیب 185 و 179 نمونه طی سال‌های 1396 و 1397 برداشت شد. سپس، اقدام به محاسبه وزن شاخص‌ها و نیز نسبت سازگاری با کاربرد روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) شد. همچنین، از روش بهینه‌سازی چندمعیاره و راه‌حل سازشی (VIKOR) به‌منظور تعیین پتانسیل خطر بیابانزایی استفاده شد، به‌طوری‌که پس از محاسبه ماتریس استانداردشده موزون، اولویت‌بندی پتانسیل بیابانزایی واحدها مبتنی بر شاخص ویکور انجام شد. دامنه تغییرات شاخص ویکور گزینه‌ها مبتنی بر روش AHP-VIKOR از 0.443 تا 0.967 متغیر است. نتایج به‌دست آمده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) نشان داد که از دیدگاه خبرگان، مهمترین عامل موثر در بیابانزایی، شوری است. سایر عوامل، از قبیل حساسیت به فرسایش و نیز ضریب نفوذپذیری به‌ترتیب در رده‌های بعدی اهمیت قرار دارند. نتایج حاصل نشان‌دهنده انطباق خیلی زیاد طبقات پتانسیل خطر بیابانزایی حاصل از مدل AHP-VIKOR با طبقات مربوطه در نقشه شاهد بوده، به‌طوری‌که درصد انطباق و نیز عدم انطباق طبقات پتانسیل خطر بیابانزایی محاسباتی با نقشه شاهد به‌ترتیب 92.91 و 7.09 درصد است. بر این اساس، منطقه تحقیق دارای سه طبقه پتانسیل یا شدت خطر بیابانزایی است. به‌طوری‌که 169.39 هکتار (0.51 درصد) از منطقه دارای پتانسیل متوسط، 2336.56 هکتار (7.06 درصد) دارای پتانسیل زیاد و 30583.25 هکتار (92.43 درصد) دارای پتانسیل خیلی زیاد است.
