نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مریم صبوری ¹
• هایده آرا ²
• محمد کیا کیانیان ³
• امین صالح پور جم ⁴

¹ کارشناس ارشد گروه بیابان‌زدایی دانشکده کویرشناسی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

² استادیار گروه مدیریت مناطق خشک، دانشکده کویرشناسی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

³ استادیار گروه بیابان‌زدایی، دانشکده کویرشناسی، /دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

⁴ پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

چکیده

طی دهه‌های اخیر بهره‌برداری مفرط و غیراصولی از منابع حوزه‌های آبخیز (خاک، آب و پوشش گیاهی) باعث کاهش سلامت آنها شده است. یکی از این پاسخ‌ها، که می‌تواند نقش پیشگیرانه داشته باشد، توجه به معیشت جایگزین و بخصوص صنعت بوم‌گردی و گردشگری است. از این رو، شناخت ژئوسایت‌ها و ژئومورفوسایت‌های مناطق مختلف ضرورت می‌یابد. هدف از پژوهش حاضر، ارزیابی ارزش گردشگری چشم‌اندازهای ژئومورفوتوریستی (مطالعه موردی: حوضه حبله‌رود) با استفاده از مدل پرالونگ می‌باشد. از بین مکان‌های ژئومورفیک منطقه حبله رود، 3 مکان انتخاب شد و برای هر یک از مکان‌های ژئومورفیک یک شناسنامه تهیه گردید. مکان‌ها شامل روستای رودافشان در غرب شهر دماوند، چشمه خُمده و تنگه واشی می‌باشند. در این تحقیق، بنا بر مدل پرالونگ، نظرسنجی از تعدادی کارشناسان آگاه نسبت به منطقه مورد مطالعه و گردشگران بازدیدکننده (30 نفر) با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی ساده به عمل آمد. در این مدل، ارزش گردشگری یک مکان با میانگین ارزش‌های زیبایی، علمی، فرهنگی و اقتصادی مورد سنجش قرار گرفت. پس از سنجش داده‌ها مشخص شد، که از بین سه نمونه انتخاب شده، ژئوسایت تنگه واشی با عیار گردشگری 54/0 و میانگین ارزش بهره‌وری 68/0، دارای بالاترین ارزش ژئومورفوتوریسمی می‌باشد. آن چه باعث بالا بردن ارزش و اهمیت تنگه واشی شده است، منحصر به فرد بودن آن در سطح کشور، اقلیم مساعد و خنک، اشکال ژئومورفولوژی و حکاکی‌های کم‌نظیر بر روی دیواره سنگی تنگه و همچنین منظره آبشار و وجود چمنزار بسیار زیبا در اطراف این تنگه می‌باشد. ژئوسایت‌های غار رودافشان با عیار گردشگری (41/0) در رتبه دوم قرار گرفت. دلایل کسب این رتبه را می توان تجمع پدیده‌های ژئومورفولوژیکی به صورت فشرده در محدوده کوچک (داخل غار)، واقع شدن در کنار روستای رودافشان و جاذبه‌های طبیعی (رودخانه دلیچای، طبیعت بکر روستا با درختان سرسبز و بلند)، آن دانست. چشمه آب معدنی خُمده با عیار (31/0)، رتبه سوم را به خود اختصاص داد. ارزیابی‌ها نشاندهنده آن است، که ارزش‌های گردشگری لندفرم‌های ژئومورفولوژیکی منطقه تنگه واشی عمدتاً به دلیل بالابودن ارزش زیبایی ظاهری و ارزش فرهنگی و ارزش علمی این لندفرم است. عواملی مانند دشواری دسترسی، نبود امکانات و تسهیلات رفاهی و خدماتی مناسب و عدم توجه به ژئوتوریسم در کاهش مجموع عیارهای محاسبه شده مؤثر بوده است.

کلیدواژه‌ها

• ارزش‌گذاری
• جاذبه‌های طبیعی
• سمنان
• معیشت جایگزین

عنوان مقاله [English]

Investigating the tourism value of geotourism landscapes in the Hablehroud watershed using the Prolong model

نویسندگان [English]

• Maryam Sabouri ¹
• Haydeh Ara ²
• Mohammad Kia Kianian ³
• Amin Salehpour Jam ⁴

¹ MSc. graduate, Combat Desertification Department, Desert Studies Faculty, Semnan University, Semnan, Iran

² Assistant Professor, Arid Lands Mnagement Department, Desert Studies Faculty, Semnan University, Semnan, Iran. Email

³ Assistant Professor, Combat Desertification Department, Desert Studies Faculty, Semnan University, Semnan, Iran

⁴ Soil Conservation and Watershed Management Research Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran

چکیده [English]

Over the past decades, excessive and unprincipled exploitation of watershed resources (soil, water, and vegetation) has reduced their health. The purpose of the present study is to evaluate the tourism value of geomorphotourist landscapes (case study: Hablehroud basin) using the Prolong model. Among the geomorphic sites in the Hablehroud region, 3 sites were selected and an identity card was prepared for each of the geomorphic sites. In this study, based on the Prolong model, a survey was conducted of a number of experts knowledgeable about the study area and visiting tourists (30 people) using a simple random sampling method. In this model, the tourism value of a place was measured by the average of aesthetic, scientific, cultural and economic values. After measuring the data, it was determined that among the three selected samples, the Vashi Gorge geosite with a tourism value of 0.54 and an average productivity value of 0.68 has the highest geomorphological tourism value. What has increased the value and importance of the Vashi Gorge is its uniqueness in the country, favorable and cool climate, geomorphological shapes and unique carvings on the rock wall of the gorge, as well as the waterfall view and the presence of a very beautiful meadow around this gorge. The Rudafshan Cave geosite with a tourism value of (0.41) was ranked second. The Khumdeh mineral spring with a hardness of (0.31) took third place. The assessments indicate that the tourism values of the geomorphological landforms of the Tangeh Vashi region are mainly due to the high value of the external beauty, cultural value, and scientific value of this landform. Factors such as difficulty of access, lack of appropriate welfare and service facilities, and lack of attention to geotourism have been effective in reducing the total calculated hardness.

کلیدواژه‌ها [English]

• Alternative livelihoods
• natural attractions
• Semnan
• valuation