نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• نسرین اعظمی ¹
• عبدالواحد خالدی درویشان ¹
• لیلا غلامی ²

¹ گروه آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس

² گروه آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

چکیده

به دلیل کمبود آمار در زمینه فرسایش خاک و تولید رسوب در بسیاری از حوزه‌های آبخیز کشور، بکارگیری روش‌های تجربی مناسب برای برآورد فرسایش، رسوبدهی و به ویژه نسبت تحویل رسوب اجتناب‌ناپذیر است. بدین منظور در پژوهش حاضر از مدل‌های برآورد نسبت تحویل رسوب شامل مدل‌های تجربی مبتنی بر متغیرهای زودیافت و سه مدل SATEEC، InVEST و WaTEM/SEDEM در حوزه آبخیز معرف-زوجی خامسان در غرب ایران استفاده شد. برای ارزیابی مدل‌های مورد استفاده، از نتایج محاسبه نسبت تحویل رسوب در روش سزیم-137 حاصل پژوهش‌های قبلی استفاده شد که برای کل حوزه آبخیز و متوسط 15 زیرآبخیز به ترتیب برابر 61/25 و 94/58 درصد است و صحت آن با استفاده از داده‌های رسوب مشاهداتی در خروجی حوزه آبخیز مورد تأئید قرار گرفته است. از بین مدل‌های بررسی شده برای برآورد نسبت تحویل رسوب، مدل‌های Renfro و Waldo (1983)، Williams و Brendt (1972)، Roehl (1962) با بارش مازاد یک ساعت، Walling (1983)، Ferro (1995)، Vanoni (1975) و USDA (1972) در مقیاس کل حوزه آبخیز و مدل‌های Renfro (1975)، USDA (1972)، USDA-SCS (1979)، SATEEC و Roehl (1962) با بارش مازاد یک ساعت در مقیاس زیرآبخیز نزدیک‌ترین برآوردها را به روش سزیم-137 با در نظر گرفتن خطای 10± درصد داشتند و به عنوان مدل‌های مناسب برای برآورد نسبت تحویل رسوب در حوزه آبخیز معرف-زوجی خامسان انتخاب شدند. همچنین این مدل‌ها می‌توانند برای برآورد نسبت تحویل رسوب در حوزه‌های آبخیز مشابه با حوزه آبخیز معرف-زوجی خامسان نیز مورد استفاده قرار داده شوند.

کلیدواژه‌ها

• سزیم-137
• فرسایش خاک
• مدل RUSLE
• مدل InVEST
• مدل SATEEC

عنوان مقاله [English]

Evaluation of Sediment Delivery Ratio Estimation Methods in Khamsan Representative-Paired Watershed

نویسندگان [English]

• Nasrin Azami ¹
• Abdulvahed Khaledi Darvishan ¹
• Leila Gholami ²

¹ Department of Watershed Management, Faculty of Natural Resources, Tarbioat Modares University

² Department of Watershed Management, Faculty of Natural Resources, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University

چکیده [English]

Due to the lack of data about soil erosion and sediment yield in many watersheds of Iran, the use of appropriate empirical methods is inevitable to erosion estimation, sediment yield and especially sediment delivery ratio. For this purpose, in the present study, empirical models for estimation of the sediment delivery ratio based on easy-to-measure variables and three models of SATEEC, InVEST and WaTEM/SEDEM were used in the Khamsan representative-paired watershed, western Iran. To evaluate the used models, the results of calculating the sediment delivery ratio using the 137Cs method obtained from previous researches were used, which are 25.61% and 58.94% for the entire watershed and the average of 15 sub-watersheds, respectively, and its accuracy is based on the observed sediment data at the outlet of the watershed has been confirmed. Among the studied sediment delivery ratio models, Renfro and Waldo (1983), Williams and Brendt (1972), Roehl (1962) considering one hour excess precipitation, Walling (1983), Ferro (1995), Vanoni (1975) and USDA (1972) provided the closest estimates (±10%) to the 137Cs method for the whole watershed scale and the Renfro (1975), USDA (1972), USDA-SCS (1979), SATEEC and Roehl (1962) considering one hour excess precipitation for the sub-watershed scale provided the closest estimates (±10%) to the 137Cs method for the sub-watershed scale and were selected as suitable sediment delivery ratio models for Khamsan representative-paired watershed. Also, these models can be used to estimate the sediment delivery ratio in watersheds similar to Khamsan representative-paired watershed.

کلیدواژه‌ها [English]

• 137Cs
• InVEST Model
• RUSLE Model
• SATEEC Model
• Soil Erosion