نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• امید اسدی نلیوان ¹
• مجید رحمانی ²
• فرزانه وکیلی تجره ³
• اصغر بیات ⁴

¹ دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

² کارشناس آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان البرز

³ دانشجوی دکتری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

⁴ معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان البرز

چکیده

حوزه آبخیز سد کرج به دلیل شرایط کوهستانی و پرباران، ساخت‌وسازها و جاده‌سازی‌های غیراصولی از جمله مناطق مستعد وقوع زمین‌لغزش می‌باشد. هدف از این تحقیق اولویت‌بندی عوامل موثر بر زمین‌لغزش با استفاده از مدل حداکثر آنتروپی (مدل MaxEnt) و تعیین مناطق دارای پتانسیل حساسیت زمین‌لغزش می‌باشد. 11 عامل موثر بر پتانسیل زمین‌لغزش منطقه شامل ارتفاع، شیب، جهت شیب، فاصله از آبراهه، سنگ‌شناسی، بارندگی، کاربری اراضی، شاخص رطوبت توپوگرافی، انحناء سطح، فاصله از آبراهه و فاصله از جاده انتخاب و تست هم‌خطی عوامل با آزمون فاکتور تورم واریانس (VIF) در نرم‌افزار SPSS بررسی شد. از مجموع 477 زمین‌لغزش، به صورت تصادفی 70 درصد به عنوان داده‌های آزمون (334 نقطه) و 30 درصد به عنوان داده-های اعتبارسنجی (143 نقطه) طبقه‌بندی شدند. جهت تعیین مهم‌ترین پارامترها از نمودار جکنایف و از منحنی تشخیص عملکرد نسبی (ROC) جهت قدرت پیش‌بینی مدل استفاده شد. نتایج نشان داد که، هم‌خطی بین عوامل مورد استفاده وجود ندارد. بر اساس نمودار جکنایف لایه‌های بارندگی، فاصله از جاده، لیتولوژی و کاربری اراضی به ترتیب مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر وقوع زمین‌لغزش در منطقه مورد مطالعه بودند. منحنی تشخیص عملکرد نسبی، نشان‌دهنده دقت 90 درصد (عالی) روش حداکثر آنتروپی در مرحله آموزش و 83 درصد (خیلی خوب) در مرحله اعتبارسنجی بود. بر اساس نقشه نهایی حساسیت زمین‌لغزش بیش از 35 درصد از پهنه حوزه مورد مطالعه دارای پتانسیل حساسیت زمین‌لغزش زیاد و خیلی زیاد می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

• سد کرج
• زمین لغزش
• یادگیری ماشینی
• پهنه بندی
• حداکثر آنتروپی

موضوعات

• آبخیزداری

عنوان مقاله [English]

Prioritization of factors and zoning susceptibility of landslide in Karaj Dam Basin

نویسندگان [English]

• Omid Asadi Nalivan ¹
• Majid Rahmani ²
• Farzaneh Vakili tajareh ³
• Asghar Bayat ⁴

¹ Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources.

² Watershed Management Expert of Alborz Province Natural Resources and Watershed Management Department

³ Ph.D Student in Watershed Science and Engineering, Reclamation of Arid and Mountainous Regions Department, Faculty of Natural Resources, University of Tehran

⁴ Deputy of Watershed Management of Alborz Province Natural Resources and Watershed Management

چکیده [English]

Karaj dam basin is one of the areas prone to landslides due to mountainous and rainy conditions, improper structures and road constructions. The present study aims to prioritize the factors affecting and determine the areas potential for landslide susceptibility using the maximum entropy method (MaxEnt model). A total of 11 factors affecting landslide including elevation, slope angle, aspect, distance to stream, lithology, rainfall, land use, topographic wetness index, plan curvature, distance to fault and distance to raod. Selection and Alignment Test Factors were analyzed by variance inflation factor (VIF) test in SPSS software. Out of 477 landslides, 70% were randomly classified as training data (334 points) and 30% as validation data (143 points). To determine the most important parameters, the Jackknife diagram and the relative performance detection curve (ROC) were used to predict the model. The results showed that there is no alignment between the factors used. According to the Jackknife diagram, rainfall, distance to road, lithology and land use were the most important factors influencing the susceptibility of landslides, respectively. The area under the curve based on the relative performance detection curve showed 90% (excellent) accuracy of the maximum entropy method in the training phase and 83% (very good) in the validation phase. According to the final landslide susceptibility map, more than 35 percent of the study area has a high and very high landslide susceptibility potential.

کلیدواژه‌ها [English]

• Karaj Dam basin
• Landslide
• Machine Learning
• Zonation