نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مجید کاظم زاده ¹
• زهرا نوری ¹
• محمد جهان تیغ ²

¹ دانشگاه تهران

² دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران

چکیده

وقوع بهمن در مناطق کوهستانی یکی از مهمترین مخاطرات طبیعی است که خسارت‌های جانی و مالی بسیاری را ایجاد می‌کند و مطالعه عوامل موثر در وقوع بهمن و شبیه‌سازی آن جهت مدیریت این پدیده از اهمیت زیادی برخوردار است. در این مطالعه به تحلیل فاکتورهای موثر بر وقوع بهمن (فاکتورهای زمینی و هواشناسی) و شبیه‌سازی وقوع بهمن و مولفه‌های آن با استفاده از مدل RAMMS در جاده ولایت رود البرز مرکزی (جاده دیزین)، استان البرز پرداخته شده است. فاکتورهای توپوگرافی و ژئومورفولوژیکی از جمله شیب، جهت، انحنای دامنه (Curvature)، شاخص موقعیت توپوگرافی (TPI)، شاخص ناهمواری زمین (TRI) و شاخص رطوبت توپوگرافی (TWI) با استفاده از مدل رقومی ارتفاع (DEM) با اندازه پیکسل 6 × 6 سانتیمتر مربع با کمک پهباد تهیه گردید. از فاکتورهای هواشناسی نیز بارش، دما و باد مورد بررسی قرار گرفت. سپس با استفاده از مدل شبیه‌سازی RAMMS مولفه‌های بهمن از جمله سرعت، فشار و ارتفاع بهمن در منطقه مورد مطالعه برآورد گردید. نتایج نشان داد که مقدار و جهت شیب و شاخص‌های توپوگرافی تاثیر زیادی بر روی شکل‌گیری و وقوع بهمن داشتند. مهمترین گذرگاه بهمن با مساحت 7/5 هکتار و 6/54 درصد از منطقه مورد مطالعه که شامل منطقه تجمع و گذرگاه اصلی با شیب 60 تا 120 درصد و جهت شمال شرقی است که بیشترین پتانسیل ایجاد بهمن را دارد. همچنین نتایج مدل شبیه‌سازی RAMMS نشان داد که سرعت متوسط و حداکثر سرعت بهمن در منطقه m/s 3/5 وm/s 16 بوده است. متوسط فشار موثر بهمن 7 و حداکثر فشار بهمن در منطقه نیز 45 کیلو پاسکال بوده است. برآورد ارتفاع بهمن در منطقه نیز نشان داد که متوسط ارتفاع بهمن در منطقه توقفگاه (مناطق مسکونی) 5/4 متر و حداکثر ارتفاع بهمن در منطقه 10 متر است که جز بهمن‌های بزرگ طبقه بندی می‌شود.

کلیدواژه‌ها

• خطر بهمن
• برف
• مولفه های بهمن
• شبیه‌سازی
• مدل RAMMS

عنوان مقاله [English]

Analysis and simulation of affecting factors on snow avalanche occurrence using RAMMS model, case study: Velayat Rood, Central Alborz, Alborz Province

نویسندگان [English]

• Majid Kazemzadeh ¹
• Zahra Noori ¹
• Mohammad Jahantigh ²

¹ University of Tehran

² University of Tehran

چکیده [English]

Occurrence of avalanches in mountainous areas is one of the most important natural hazards that cause a lot of human and financial losses. The study of affecting factors on avalanche occurrence and simulation is very important to manage this phenomenon. In this study, the affecting factors on the occurrence of snow avalanche (terrestrial and meteorological factors) and its simulation have been studied using the RAMMS simulation model in the Central Alborz Velayat Rood (Dizin Road), Alborz Province. Topographic and geomorphological factors such as slope, aspect, curvature, topographic position index (TPI), terrain roughness index (TRI) and topographic wetness index (TWI) using 6 ×6 cm2 pixel size of digital elevation model (DEM) were prepared by using a drone. Meteorological factors such as rainfall, temperature and wind were also considered. Then, using RAMMS simulation model, avalanche components such as avalanche speed, pressure and height were estimated in the study area. The results showed that the amount of slope and aspect as a topographic indicator have a great impact on the formation and occurrence of the snow avalanche. The largest part of the region with an area of 5.7 hectares (54.6% of the study area) with a northeast aspect and slope of 60 to 120%, the accumulation and track areas, has the greatest potential for avalanche. Also, the results of RAMMS simulation model showed that the average speed and maximum avalanche speed in the region were 5.3 m/s and 16 m/s. The average effective avalanche pressure was 7 and the maximum avalanche pressure in the region was 45 KPa. Estimation of avalanche height in the region also showed that the average avalanche height in the runout area (residential areas) was 4.5 meters and the maximum avalanche height in the region was 10 meters, which is classified as a large avalanche.

کلیدواژه‌ها [English]

• Avalanche hazard
• snow
• avalanche components
• simulation
• RAMMS model