مهندسی و مدیریت آبخیز

با همکاری انجمن آبخیزداری ایران

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

راهنمای نویسندگان

راهنمایی دریافت کد ORCID

داوران

راهنمای عضویت در Publons

آنالیز مکانی و ارزیابی آسیب پذیری خشکسالی کشاورزی در مناطق خشک (مطالعه موردی: حوزه آبخیز پیشکوه استان یزد)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم و مهندسی آبخیزداری- گرایش آب دانشگاه هرمزگان،

2 دانشیار گروه مهندسی منابع طبیعی و جغرافیا دانشگاه هرمزگان- معاون آموزشی و پژوهشی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی هرمزگان

3 عضو هیات علمی

4 استادیار دانشگاه هرمزگان

5 مربی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی یزد

چکیده

در‌دهه‌های اخیر از میان حوادث طبیعی، فراوانی پدیده خشکسالی کشاورزی بیشتر از سایر بلایای طبیعی بوده ‌است. بهترین روش مدیریت خشکسالی، مدیریت جامع‌نگر خشکسالی می‌باشد. هدف اصلی این پژوهش، ارزیابی آسیب‌پذیری و آنالیز مکانی خشکسالی کشاورزی در حوزه آبخیز پیشکوه استان یزد بوده‌است. در این پژوهش، ابتدا پارامترهای تاثیرگذار در آسیب‌پذیری خشکسالی کشاورزی منطقه، تبدیل به لایه‌های اطلاعاتی شد و پس از وزن‌دهی لایه‌ها از لحاظ اهمیت در آسیب‌پذیری خشکسالی کشاورزی در چارچوب تصمیم‌گیری چند‌معیاره (MCDM)، به‌کمک سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) تلفیق و نقشه نهایی آسیب‌پذیری خشکسالی کشاورزی منطقه مطالعاتی تهیه شد. همچنین به منظور کنترل، پایش و دقت‌سنجی نقشه نهایی، از مطالعات میدانی محدوده مطالعاتی نیز کمک گرفته‌شد. نتایج نشان داد، بیشترین وزن پارامترهای موثر در آسیب‌پذیری خشکسالی مربوط به پارامتر بارش که مقدار آن برابر با 31/0 و کمترین وزن مربوط به پارامتر جهت شیب با مقدار 05/0 می‌باشد. براساس نتایج بدست آمده، بیشترین آسیب‌پذیری خشکسالی کشاورزی مربوط به مناطق سانیچ، دره‌شیر، دره‌سیر، اشکفت، مورک و... می‌باشد. این مناطق که از نظر ژئومرفولوژی جزء مناطق مرتفع و کوهستانی به شمار می‌روند، نسبت به مناطق دشتی، به دلیل عمق کم رسوبات، بافت خاک درشت‌دانه‌تر و هوابین بودن منابع آبی (قنوات)، عمدتاً آسیب‌پذیری آنها نسبت به وقوع خشکسالی، شدیدتر و از نظر زمانی سریع تر و به عبارتی در‌کوتاه‌مدت دچار خسارات متعددی می‌گردند. در حالی که مناطقی نظیر اسلامیه، نصرآباد، مزرعه‌آخوند، همت‌‌آباد و ... در‌ درجه پائین‌تری از آسیب‌پذیری خشکسالی کشاورزی قرار دارند. نتایج، حاکی از آن است که میزان آسیب‌پذیری خشکسالی کشاورزی برآورد‌شده در نقشه نهایی، همسو با یافته‌های مطالعات میدانی صورت‌گرفته می‌باشد. لذا، نقشه آسیب‌پذیری خشکسالی کشاورزی، از دقت و صحت قابل قبول و مطلوبی برخوردار می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Spatial Analysis and Assessment of Agricultural Drought Vulnerability in Arid Regions (Case Study: Pishkouh Watershed, Yazd Province)

نویسندگان [English]

  • mohammad ekrami 1
  • Rasool Mahdavi Najaf abadi 2
  • Marzieh Rezai 3
  • hassan vagharfard 4
  • Jalal Barkhordari 5

1 PhD Student in Watershed Sciences and Engineering-water, Faculty of Agriculture and Natural Resources, University of Hormozgan,

2 Associate Professor, Faculty of Agricultural and Natural Resources, UniversityofHormozgan, Iran

3 Assistant Professor, Faculty of Agricultural and Natural Resources, University of Hormozgan

4 Associate Professor, Faculty of Agricultural and Natural Resources, University of Hormozgan

5 Scientific Board, Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Yazd, Iran

چکیده [English]

In recent decades, among natural disasters, the frequency of agricultural drought has been higher than other natural disasters. The best way to management of agricultural drought was to management drought-stricken society. The purpose of this study was to assess the vulnerability and spatial analysis of drought in Pishkuh watershed in Yazd province. the effective parameters in the vulnerability of agricultural drought in the region became information layers, and after weighting the layers in terms of the importance of agricultural drought vulnerability in the framework of multi-criteria decision making (MCDM) Agricultural drought in the study area was prepared. In order to control, monitoring and evaluation the final map, field studies of the study area were also used. The results showed that the highest weight of the effective parameters in drought vulnerability was related to the precipitation parameter, the value of which is equal to 0.31, and the lowest weight was related to the slope parameter with a value of 0.05. According to the obtained results, the most vulnerable agricultural droughts were related to Sanich, Darashir, Darasir, Eshkaft, Morok, etc. Geomorphologically, these areas were considered to be high and mountainous, more severe than plain areas due to the low depth of sediments, coarse-grained soil texture and aquatic resources (Qanats), mainly their vulnerability to drought, and In terms of time, they suffer more quickly, in other words, they suffer a lot of damage in the short term. While areas such as Islamia, Nasrabad, Mazrea Akhund, Hemmatabad , etc. were in a lower degree of agricultural drought damage. The results indicate that the degree of damage to agricultural drought estimated in the final map is in line with the findings of field studies. Therefore, the map of agricultural drought vulnerability has acceptable and desirable accuracy.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Agricultural Drought
  • vulnerability
  • Comprehensive management
  • Yazd province
  • MCDM
  • GIS
مراجع
  1. Andrea, M., N. Ákos and B. Zita. 2012. Estimation and mapping of drought vulnerability on the basis of climate, land use and soil parameters using GIS technique. Final Conference of DMCSEE Project Ljubljana, Hungarian Meteorological Service, OMSZ, 15th May, 2012.
  2. Arshad, S., S. Morid, M.R. Mobasheri and M. Agha Alikhani. 2008. Development of agricultural drought vulnerability assessment model for Kermanshah Province using stochastic and intelligent methods. Journal of Agricultural Engineering Research, 9(3): 1-22 (in Persian).
  3. Bahreini, F. and A. Pahlevanravi. 2013. Assess and mapping the environmental sensitivity to desertification, a case study in Boushehr Province, Southwest Iran. International Journal of Agriculture and Crop Sciences, 5(18): 217-230.
  4. Bordi, I. and A. Sutera. 2004. Drought variability and its climatic implications. Global and Planetary Change, 40(1,2): 115-127.
  5. Boultif, M. and H. Benmessaoud. 2017. A GIS-based methodology for drought vulnerability modelling: application at the region of el Hodna, central Algeria. Lebanese Science Journal, 18(1): 53-68.
  6. Dabanli, I. 2018. Drought risk assessment by using drought hazard and vulnerability indexes. Natural Hazards and Earth System Sciences, 2: 2018-2039.
  7. Ekrami, M., A. Fathimarj and J. Barkhordaeu. 2015. Assessment agricultural drought vulnerability in arid and semi-arid climates using GIS and AHP, a case study for Taft Township, Yazd Province, Iran. Irrigation and Water Engineering, 5(4): 107-117.
  8. Evans, B.M. and W.L. Myers. 1990. A GIS-based approach to evaluating regional groundwater pollution potential with drastic. Journal of Soil and Water Conservation, 45: 242– 255.
  9. Fatehi Marj, A. and F. Hosseini Hossein Abadi. 2012. Developing an agricultural drought risk management plan in Alamoot Province pilot. Research Final Report, Soil Conservation and Watershed Management Research Institute, 185 pages (in Persian).
  10. Ferrara, A., L. Salvati, A. Sateriano and A. Nolè. 2012. Performance evaluation and costs assessment of a key indicator system to monitor desertification vulnerability. Ecological Indicators, 23: 123-129.
  11. Ghodsi-Pour, S.H. 2007. Analytical Hierarchy Process (AHP). Amirkabir University, 162 pages (in Persian).
  12. Guttman, N.B. 1999. Accepting the standardized precipitation index: a calculation algorithm. Journal of the American Water Resources Association, 35: 311–322.
  13. Jiang, S., R. Yang, N. Cui, L. Zhao and C. Liang. 2018. Analysis of drought vulnerability characteristics and risk assessment based on information distribution and diffusion in Southwest China. Atmosphere, 9(7): 239-256.
  14. Karamouz, M., A. Zeynolabedin and M.A. Olyaei. 2015. Mapping regional drought vulnerability: a case study. International Archives of the Photogrammetry, Remote Sensing and Spatial Information Sciences, 40 pages.
  15. Maja, S., G. Gregorič, K. Bergant and S. Stanič. 2010. Assessing and mapping drought vulnerability in agricultural systems, a case study for Slovenia. EMS Annual Meeting Abstracts, 7: EMS2010-586.
  16. Mirahsani, M., R. Moddares, A. Salman Mahini, A. Soffianian, R. Jafari and J. Mohamadi. 2017. Spatio-temporal monitoring of meteorological drought based on the zoning of station clusters. Watershed Engineering and Management, 10(4): 739-760 (in Persian).
  17. Mishra, A.K. and V.P. Singh. 2010. A review of drought concepts. Journal of Hydrology, 391: 202–216.
  18. Pandey, R.P., S.K. Mishra, R. Singh and K.S. Ramasastri. 2008. Streamflow drought severity analysis of Betwa river system (INDIA). Water Resources Management, 22(8): 1127–1141.
  19. Rosen, L. 1994. A study of the drastic methodology with emphasis on Swedish conditions. Ground Water, 32(2): 278–285.
  20. Rossi, G., T. Vega and B. Bonaccorso. 2007. Methodes and tools for drought analysis and management. Water Science and Technology Library, 62 pages.
  21. Saaty, T.L. 1980. The analytic hierarchy process. McGraw-Hill, New York, 265 pages.
  22. Siyabi, N. and H. Sanaee-Nejad. 2016. Combining geostatistical methods to increase accuracy of classification and climatic zoning of the climate north east of Iran. Researches of Climatology, 1392(15): 32-81 (in Persian).
  23. Wilhelmi, O.V. and D.A. Wilhite. 2002. Assessing vulnerability to agricultural drought: a Nebraska case study. Natural Hazards, 25: 37–58.
  24. Wilhite, D.A. and O. Vanyarkho. 2000. Drought Pervasive impacts of a creeping phenomenon. Drought a Global Assessment, I: 245–255.

 

مهندسی و مدیریت آبخیز
دوره 13، شماره 1
فروردین 1400
صفحه 197-212
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار