نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• میترا تنهاپور ¹
• محمد ابراهیم بنی‌حبیب ²

¹ دانشجوی کارشناسی ارشد سازه‌های آبی، دانشگاه تهران، پردیس ابوریحان

² دانشیار، گروه مهندسی آبیاری زهکشی، دانشگاه تهران، پردیس ابوریحان

چکیده

جریان واریزه‌­ای از جمله مخاطرات طبیعی است که زندگی انسان­‌ها را در نواحی پر جمعیت کوهستانی تهدید می‌کند. لذا تعیین آستانه­ بارندگی وقوع جریان واریزه­ای، برای توسعه یک سامانه پیش‌­بینی مؤثر، ضروری است. در تحقیق حاضر، آستانه‌­های تجربی­ بارندگی­ برای وقوع جریان واریزه­ای به‌وسیله روش هیرانو در بخشی از حوضه­‌های کوهستانی البرز شامل گرگان‌رود، ناورود، نکا و بابل‌رود ارزیابی شده است. بدین‌منظور، از هایتوگراف بارندگی باران­سنج­‌های ثبات در محدوده زمانی سال­‌های 1383-1362 استفاده شد. سپس آستانه شدت-مدت بارش برای حوضه­‌های منتخب برآورد شده، با تحقیقات پیشین در مقیاس محلی، ناحیه­‌ای و جهانی مقایسه شد. بررسی آستانه‌­های بارندگی برای شروع جریان واریزه­ای نشان داد، بارندگی­‌های بیشتر از 27.2  و 14.8 میلی­‌متر به‌ترتیب در حوضه­‌های ناورود و گرگان‌رود و بارندگی­‌های بیشتر از 37.84 و 66.12 میلی­‌متر در حوضه‌های بابل‌رود و نکا در مدت زمان تمرکز آن­ها، قادر به راه‌­اندازی جریان واریزه‌­ای هستند. مقایسه آستانه­ شدت-مدت بارندگی این پژوهش با نتایج تحقیقات قبل نشان داد که به‌طورکلی، آستانه شدت-مدت بارش ناحیه مطالعاتی نسبت به آستانه‌­های شدت-مدت محلی و ناحیه­‌ای  سایر کشورها پایین­‌تر و از آستانه­‌های جهانی بالاتر هستند. به عبارت دیگر، در برخی نقاط دنیا بارندگی­‌های کوچک­‌تر نسبت به مناطق مورد مطالعه می­‌توانند جریان واریزه­‌ای تولید کنند. این اختلافات در میان آستانه­‌ها می‌تواند به‌دلیل تنوع ناشی از عوامل اقلیمی، جغرافیایی، فیزیوگرافی، زمین­‌شناسی برخی مناطق دیگر باشد.

کلیدواژه‌ها

• آستانه شدت-مدت
• باران‌سنج ثبات
• جریان واریزه‌ای
• روش هیرانو
• هایتوگراف بارندگی

عنوان مقاله [English]

Determination of the rainfall threshold for debris flow occurrence in a part of Alborz mountainous basins

نویسندگان [English]

• Mitra Tanhapour ¹
• Mohammad Ebrahim Banihabib ²

¹ Student, hydraulic structure, University College of Abouraihan, University of Tehran

² Department of Irrigation and Drainage Engineering, University of Tehran

چکیده [English]

Debris flow is one of the natural hazards that threats people's lives in the mountainous populated areas. Thus, it is necessary to determine the rainfall thresholds for debris flow occurrence in order to develop an effective forecasting system. In this study, the empirical thresholds of rainfall for the occurrence of debris flow by Hirano method were assessed in a part of Alborz mountainous basins including Gorganrood, Navrood, Neka and Babolrood. For this purpose, the rainfall hyetographs of recording rain gauges were used from the period of 1983-2004. Then, the intensity-duration rainfall thresholds (I-D threshold) for selected basins were estimated and compared with previous studies from the local, regional and global scale. The examination of rainfall thresholds for the initiation of debris flow showed that the rainfall of more than 27.2 and 14.8 mm, respectively, in the Navrood and Gorganrood watersheds and rainfall more than 37.84 and 66.12 mm, respectively, in the Babolrood and Neka basins are able to trigger debris flow during their concentration time. Comparison of the I-D threshold of this study with the results of previous studies showed I-D threshold of the studied basins generally are lower than the thresholds of local and regional but higher than global thresholds. In other words, there are some areas in the world that need smaller rainfalls for initiation debris flow in comparison to the study area. The difference among threshold of debris flow occurrence in the world’s basins comes from their variety in climatic, geographical, physiographic and geological factors.

کلیدواژه‌ها [English]

• Debris flow
• Hirano method
• Intensity-duration threshold
• Rainfall hyetograph
• Recording rain gauge