نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• محمدرضا دهمرده قلعه نو ¹
• محمد نهتانی ¹
• سعیده خالدی ²

¹ استادیار، گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده آب و خاک، دانشگاه زابل

² دانشجوی کارشناسی ارشد بیابان زدایی، گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده آب و خاک، دانشگاه زابل

چکیده

دخالت‌های انسان بر روند طبیعی رخدادها و بهره‌برداری بی‌رویه از منابع طبیعی، روند احیاء طبیعت را مختل و باعث تسریع در روند تخریب آن شده است. هدف از تحقیق حاضر تعیین عوامل انسانی تشدید ‌کننده فرسایش بادی در منطقه هامون سیستان می­باشد. جامعه آماری تحقیق شامل دو گروه است، گروه اول شامل تمامی کارشناسان مربوط به بخش منابع طبیعی در شهرستان زابل، به تعداد 36 نفر که همه‌پرسی شدند و گروه دوم شامل کلیه خانوارهای موجود در بخش هامون سیستان به تعداد 4121 خانوار می‌باشد که با استفاده از فرمول کوکران، حجم نمونه 221 خانوار به‌دست آمد. نتایج حاصل از استخراج پرسشنامه کارشناسان نشان داد که کشت خارج از فصل خربزه در بستر دریاچه هامون، حفر گوال‌های ذخیره آب و برهم زدن بستر تثبیت شده دریاچه و رقابت در چرای دام در بستر دریاچه هامون، از مهمترین عوامل تشدید کننده فرسایش بادی در منطقه هستند. برای بررسی رابطه بین عوامل اقتصادی و اجتماعی و سه عامل تشدید کننده فرسایش بادی از روش همبستگی پیرسون استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها نشان داد که تجربه بهره­برداران از منطقه و تعداد اعضای خانوار ساکنان هر دو تاثیر معنی‌دار مثبتی در سطح اطمینان 99 درصد بر افزایش میزان سطح زیر کشت خارج از فصل خربزه در بستر دریاچه هامون، حفر گودال‌های ذخیره آب و میزان چرای دام در بستر دریاچه هامون دارند. از طرفی افرادی که زمین زراعی بیشتری دارند و از سطح تحصیلات بالاتری برخوردار هستند و همچنین، درآمد اقتصادی آن‌ها بالا است، کمتر اقدام به بهره­برداری بی­رویه و تخریب منطقه می­کنند.

کلیدواژه‌ها

• احیاء طبیعت
• پرسشنامه
• تخریب منابع طبیعی
• منطقه هامون
• سیستان

عنوان مقاله [English]

Effect of anthropogenic factors on wind erosion intensification in Hirmand Hamoon Region

نویسندگان [English]

• Mohammad Reza Dahmardeh Ghaleno ¹
• Mohammad Nohtani ¹
• Saeedeh Khaledi ²

¹ Assistant Professor, Department of Rangeland and Watershed Management, Faculty of Water and Soil, University of Zabol, Iran

² Master Student in Desertification, Department of Rangeland and Watershed Management, Faculty of Water and Soil, University of Zabol, Iran

چکیده [English]

Human interventions on natural trend and overexploitation of natural resources, altogether have interrupted nature reclamation and accelerated its degradation. The present research aims to determine anthropogenic factors on wind erosion intensification in Hamun area, Sistan. The study populations included two groups, first all experts in the natural resources sector in city of Zabol (36 experts) which were  surveyed and second group included all households in Hamoon area of Sistan which their number was 4121 households and according to Cochran formula, the sample size was obtained 221 households. The results of the questionnaires responded by experts showed that off-season cultivation of melon Hamoon lake bed, Excavation of water storing pits and manipulation of stabilized Lake bed and overgrazing vegetation in Hamoon bed are found to be the most important factors in exacerbation of wind erosion in this area. Pearson correlation coefficient was used to determine anthropogenic factors affecting the above three factors. Data analysis showed that experience of stakeholders and number of stockholders family members both have positive significant role in increasing our off-season cultivation of melons on the lake bed, Excavation of water storing pits and grazing on lake bed in 99% confidence level. On the other hand those stakeholders owning greater farmlands, high education level and income have fewer tendencies to overexploitation and degrade area.

کلیدواژه‌ها [English]

• Hamoon region
• Natural resources degradation
• Nature reclamation
• Questionnaire
• Sistan