نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری ژئومورفولوژی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران
2 دانشیار، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس تهران
3 استاد، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران
چکیده
در این تحقیق، نقش مداخلات انسانی به‌خصوص تغییرات کاربری اراضی در وضعیت هیدروژئومورفولوژیکی رودخانه کر (بالادست سد درودزن-استان فارس) مورد بررسی قرار گرفته است. مراحل انجام تحقیق، در چارچوب روش‌هایی شامل روش هیدرولوژیکی با استفاده از مدل HEC-HMS به‌منظور بررسی تأثیر تغییرات کاربریهای اراضی بر تغییرات ویژگی‌های سیلاب و روش ارزیابی وضعیت ژئومورفولوژیکی روزگن به‌منظور بررسی اثر تغییرات کاربری اراضی بر منابع زیست‌محیطی و تغییرات ژئومورفولوژیکی رودخانه است. نتایج مطالعات هیدرولوژیکی به‌وسیله مدل HEC-HMS نشان داد که در بازه زمانی مورد مطالعه، تعداد و مقادیر دبی پیک افزایش یافته، از طرفی زمان تأخیر و زمان تمرکز کاهش پیدا کرده است. این واقعیت از طریق نتایج شبیه‌سازی برای سال‌های 1372 و 1392 نشان داد که تغییرات کاربری صورت گرفته سبب افزایش 15 درصدی دبی پیک سیلاب در منطقه شده است و این یافته‌ها با نتایج سیلاب‌های مشاهداتی همخوانی دارد. نتایج روش ارزیابی وضعیت ژئومورفولوژیکی روزگن نشان داد که در طی دوره زمانی مورد مطالعه، بیشترین تغییرات هیدرومورفولوژیکی در سطح یک و دو روش روزگن مربوط به بازه‌های مکانی شماره یک و دو بوده است و پس از آن، به‌ترتیب بازه‌های شماره چهار، پنج و سه در اولویت قرار می‌گیرند. در تمامی بازه‌های مکانی مورد مطالعه، به‌علت فرسایش‌پذیری کرانه‌ها، تغییرات عرضی و طولی چشم‌گیری رخ داده است و بیشترین تغییرات به‌ترتیب مربوط به بازه‌های مکانی دو، یک، سه، چهار و پنج است. تغییرات عرضی به‌ترتیب به‌علت تغییر شیب، رژیم هیدرولوژیکی، بار معلق و بار بستر، تعرض به زمین‌های محدوده حریم رودخانه و وجود سد بوده است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Analysis of land use changes effects on Kor River hydro morphologic changes
نویسندگان [English]
- Zarin Foroughi 1
- Siyavash Shayan 2
- Parviz Kardavani 3
1 PhD Student, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 Assistant Professor, Faculty of Humanities, Tarbiat Modares University, Iran
3 Professor, Faculty of Geography, University of Tehran, Iran
چکیده [English]
The human interventions role, particularly land use changes, is investigated in this research in Kor River hydromorphologic state (upstream of Dorudzan Dam, Fars). Within the steps of this research, there are discrete methods frameworks such as hydrologic model using HEC-HMS, to investigate the effect of land use changes on flood characteristics and Rosgen geomorphologic evaluation model to investigate the effect of land use changes s on environmental resources and geomorphologic changes of the river. Results of hydrologic studies by HEC-HMS indicated that in the studied time interval, the number and the value of peak discharges are increased and the delay time and concentration time are reduced. Through simulation results for 1993-2013, this indicated that land use changes have increased the amount of flood discharge by 15% in this region and these findings are corresponds with observed floods. The results of Rosgen geomorphologic evaluation model, indicated that during studied time interval, maximum hydromorphologic changes in level 1 and 2 of Rosgen model were related to spatial ranges 1 and 2 and then ranges 4, 5 and 3 followed. In all studied spatial intervals, there are numerous transversal and longitudinal changes due to erodible boundaries and maximum changes are related to 2, 1, 3, 4 and 5 spatial intervals, respectively. The transversal changes were due to slope change, hydrologic regime, suspended and bed load, aggression to riparian lands and constructing dams.
کلیدواژه‌ها [English]
- Flood characteristics
- HEC-HMS
- Hydrologic model
- Peak discharge
- Rosgen model
)