نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سید حمیدرضا صادقی ¹
• محسن ذبیحی ²

¹ استاد، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس

² دانشجوی دکتری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

فرسایندگی باران اولین نکته قابل توجه در مباحث فرسایش خاک است که نقش مهمی در جدا نمودن ذرات خاک از بستر اصلی خود ایفا می‌‏کند. از این‌رو، بررسی روند عامل فرسایندگی باران در تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی به‌منظور مدیریت منابع آب و خاک ضروری می‌باشد. حال آن‏که مطالعات مربوط به جنبه‏‌های مختلف آن از جمله روند فرسایندگی و در تعامل با روند بارندگی و شاخص بارش استاندارد شده مورد توجه جدی قرار نگرفته است. بنابراین، پژوهش حاضر با هدف بررسی روند عامل فرسایندگی باران مبتنی بر شاخص فورنیه در 28 ایستگاه در سرتاسر استان خراسان شمالی طی دوره زمانی 1366 تا 1385 با استفاده از آزمون من‎-‏کندال صورت پذیرفت. همچنین، به‌منظور مقایسه و تحلیل جامع‌تر نتایج، روند زمانی بارندگی و شاخص بارش استاندارد شده نیز بررسی شد. نتایج تحقیق نشان داد که ایستگاه‏‌های نوشیروان، فاروج، آیرقایه و غلامان روند کاهشی و دیگر ایستگاه‏‌های مورد مطالعه (71/85 درصد ایستگاه‏‌های استان) روند افزایشی در شاخص فرسایندگی فورنیه اصلاح‌ شده را داشته‌‏اند. نتایج بررسی روند شاخص بارش استاندارد شده و همچنین، بارندگی در خراسان‌ شمالی نشان داد که در اغلب ایستگاه‌‏ها (89/28 درصد ایستگاه‏‌ها) جز ایستگاه‏‌های خرتوت، نوشیروان، فاروج و آیرقایه، روند افزایشی وجود داشته است. همچنین، بیشینه و کمینه مقدار شاخص فرسایندگی فورنیه اصلاح شده در استان با مقدار 70/97 و 33/44 میلی‏‌متر به‏‌ترتیب مربوط به ایستگاه درکش و آبیاری بجنورد بوده است.

کلیدواژه‌ها

• آزمون روند
• بجنورد
• تغییرات زمانی فرسایندگی
• فرسایندگی باران
• مدیریت منابع آب و خاک

عنوان مقاله [English]

Trend analysis of modified Fournier erosivity and standardized precipitation indices variations in North-Khorasan Province, Iran

نویسندگان [English]

• Seyed Hamidreza Sadeghi ¹
• Mohsen Zabihi ²

¹ Professor, Faculty of Natural Resources, Tarbaiat Modares University, Iran

² PhD Student, Faculty of Natural Resources, Tarbaiat Modares University, Iran

چکیده [English]

Rainfall erosivity factor is the first noticeable point in soil erosion issues that plays very important role in detachment of soil particle from the origin bed. Hence, investigation of rainfall erosivity factor trend is necessary in decision-making and planning in order to manage soil and water resources. However, studies on various aspects of erosivity like trend and in interaction with precipitation and SPI index have not been attended well. The present study therefore aimed to investigate the rainfall erosivity factor trend based on the Fournier index in 28 stations throughout North-Khorasan Province during the period of 1987 to 2006 by using the Mann-Kendall test. In addition, the SPI and precipitation trend were comprehensively investigated for better characterization of erosivity trend analysis. Results showed that Noushirvan, Faruj, Ayerqayeh and Gholaman stations had decreasing trend and other study stations (71.85%) had increasing trend in the modified Fournier erosivity index. The SPI and precipitation in the study area indicated that most of the stations (89.28%) excluding Khartot, Noushirvan, Faruj and Ayerqayeh had increasing trend. The maximum and the minimum values of modified Fournier erosivity index with 70.97 and 33.44 mm were also assigned to Darkesh and Abiary Bojnourd stations, respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

• Rainfall erosivity
• Temporal variation of erosivity
• Soil and water management
• trend analysis