نویسندگان

• علی کولاییان ¹
• مجتبی خوش‌روش ²
• نیما محمدی گل‌افشانی ³
• محمدجواد میرزایی ⁴

¹ کارشناس ارشد، دانشکده مهندسی زراعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

² استادیار، دانشکده مهندسی زراعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

³ کارشناس ارشد رشته سازه‌های آبی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات

⁴ استادیار، دانشکده کشاورزی و دامپروری، مجتمع آموزش عالی کشاورزی و دامپروری تربت‌جام

چکیده

امروزه ارزیابی اثرات تغییر اقلیم بر منابع هیدرولوژیکی یک منطقه، مهمترین پارامتر مورد بررسی قبل از هر گونه برنامه‌­ریزی در بهره‌­برداری منابع آب می‌­باشد. آنالیز روند دبی جریان رودخانه با استفاده از آزمون ناپارامتری مان-کندال برای حوزه آبخیز استان مازندران در دوره‌­های 30، 40، 50 و 60 ساله در سه مقیاس زمانی ماهانه، فصلی و سالانه و همچنین دبی اوج انجام پذیرفت. نتایج نشان داد که اثر افزایش گازهای گلخانه­‌ای و در نتیجه تغییر اقلیم، روی رواناب رودخانه حوزه­‌های آبخیز منطقه اثر شدیدی گذاشته که باعث کاهش دبی رودخانه‌­ها به ویژه در قسمت شرقی حوزه‌های آبخیز استان شده است. نتایج آنالیز روند در مقیاس ماهانه نشان داد که در اکثر ماه‌­ها به ویژه فصل تابستان، عمده ایستگاه­‌های هیدرومتری روند نزولی معنی­‌داری را تجربه کردند. تنها در فصل زمستان برای ایستگاه‌­های هیدرومتری روند مثبتی را در طول چند دهه شاهد بودیم. به نظر می­‌رسد روند افزایشی در فصل زمستان به‌دلیل افزایش دما و در نتیجه ذوب شدن برف می­‌باشد که باعث افزایش دبی آب پایه و به تبع آن افزایش دبی رودخانه در طول زمان باشد. همچنین نتایج آنالیز روند دبی اوج نشان داد که در طول چهار دهه اخیر، دبی اوج روند مثبتی را تجربه کرده که به دلیل تغییرات در الگوی بارش می‌­باشد. دستاورد این پژوهش می­تواند در پیش‌­بینی خشکسالی­‌های آتی، برنامه‌­ریزی آبیاری و مدیریت منابع آب منطقه کمک شایانی باشد.

کلیدواژه‌ها

• آنالیز روند
• تغییر اقلیم
• حوزه‌های آبخیز مازندران
• مقیاس زمانی
• منابع آب

عنوان مقاله [English]

Analysis of streamflow trend in Mazandaran rivers using non-parametric Mann-Kendal test

نویسندگان [English]

• Ali Koulaian ¹
• Mojtaba Khoshravesh ²
• Nima Mohammadigolafshani ³
• Mohammadjavad Mirzaee ⁴

¹ MSc, Faculty of Agricultural Engineering, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University, Iran

² Assistant Professor, Faculty of Agricultural Engineering, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University, Iran

³ MSc, Hydraulic Structures, Sciences and Research Branch of Islamic Azad University, Iran

⁴ Assistant Professor, Faculty of Agricultural Engineering and Animal Husbandry, The Education Complex of Agriculture and Animal Science of Torbat-e-Jam

چکیده [English]

Nowadays, the impacts of climate change evaluation on watershed hydrological resources is the most important task before any water resources planning. Stream flow trend was analyzed using non parametric Man-Kendall test conducted for 30, 40, 50 and 60 year periods in three, monthly, seasonal and annual time-scales and also peak discharge in Mazandaran Province watersheds. Results showed that the increase in Greenhouse gases and consequently climate change influenced severely on river stream flow which led to reduced river stream flows, especially in the eastern parts of the region the trend analysis results showed that most of hydrometric stations had significant downward trend especially in summer season and only they experienced positive trend in winter. It seems that increase in winter season is due to temperature rise and consequently melting of snow which led to increase of base-flow and upward trend during the studied period. Results of peak flow trend analysis showed that upward trend for recent four decades is due to changes in precipitation pattern. The research achievement may considerably help in forecasting the upcoming drought, irrigation planning and water resources management.

کلیدواژه‌ها [English]

• Climate change
• Mazandaran catchments
• Time-scale
• trend analysis
• Water resources