نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• عطا امینی

استادیار، بخش تحقیقات آبخیزداری، مرکز آموزش و تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی کردستان، سنندج، ایران

چکیده

در حوضه‌هایی که در اثر پیشی گرفتن مصارف آب از منابع آن، بحران کمبود آب رخ می‌دهد، متوازن نمودن این تراز منفی امری ضروری است. در چنین شرایطی، برای تامین منابع آب جدید، طرح‌های انتقال آب بین حوضه‌ای به بخشی از سیاست‌های مدیریتی در کشور تبدیل شده است. در این طرح‌ها، بعضا پتانسیل‌های حوضه مبدا و مقصد به‌درستی ارزیابی نمی‌شود. در این پژوهش، طرح انتقال آب بین حوضه‌ای از حوضه سیروان در استان کردستان به حوضه‌های سفیدرود و کرخه مورد ارزیابی قرار گرفت. این ارزیابی بر اساس اصول مدیریت یکپارچه حوضه و بر مبنای توانایی حوضه مبدا در تامین نیازهای فعلی و حفظ منابع آب برای توسعه آینده انجام شد. به این منظور، ضمن شناسایی مناطق مستعد، سناریوهای مختلفی برای توسعه کشاورزی و مصرف آب در حوضه سیروان تعریف شد. در تعیین سناریوهای توسعه کشاورزی معیارهای کمی با بیشترین اثرگذاری به‌صورت نقشه‌هایی در محیط GIS استخراج شد. همچنین، با تعیین نیاز خالص آبیاری محصولات به کمک نرم‌افزار CROPWAT، سناریوهایی نیز برای مصرف آب در بخش کشاورزی تعریف شد. نتایج نشان داد که حوضه سیروان با توجه به وضعیت منابع آب و خاک آن از پتانسیل توسعه کشاورزی مناسبی برخوردار است، به‌طوری که میزان آورد سالانه حوضه از نیاز آبی بخش کشاورزی آن در افق طرح، کمتر است. نتایج این پژوهش بیانگر لزوم توجه هرچه بیشتر به مدیریت یکپارچه منابع آب در مطالعات طرح‌های انتقال آب بین حوضه‌ای در کشور است.

کلیدواژه‌ها

• توسعه کشاورزی
• سناریوی مصرف
• مدیریت یکپارچه
• منابع آب

عنوان مقاله [English]

Evaluation of inter-basin water transfer projects based on development potential of the donor basin at Sirwan Basin, Kurdistan, Iran

نویسنده [English]

• Ata Amini

Assistant Professor, Soil Conservation and Watershed Management Research Department, Kurdistan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Kurdistan, Iran

چکیده [English]

In basins where the water demands surpasses the available resources, water shortage crisis occurs and the deficiency balance is essential to be reciprocated. In such basins, inter-basin water transfer has been announced as a method to supply new water resources. In such projects the potential of donor and recipient basins are not assessed properly. In this study, the inter-basin water transfer project from Sirwan to Sefidrood and Karkheh basins was evaluated. The assessment is based on the ability of donor basin to meet current needs and maintain water resources for future development. For this purpose, while the areas prone in the basin were identified, different scenarios were defined for agricultural development and water consumption in the Sirwan basin. In determining agricultural development scenarios the quantitative criteria with the utmost impact on the development of agricultural land were identified as maps in the GIS software. Water consumption scenarios were determined based on estimated net irrigation requirement for agricultural crops using Cropwatt software. The results showed that the basin enjoys a high potential for agricultural development. So that the annual water restoration will be less than the future water needs in the basin. These results advocate the need to reassess the inter-basin water transfer projects in Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

• agricultural development
• Consumption scenarios
• integrated management
• Water resources