نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• زهرا فغفوری ¹
• نسیم آرمان ²
• محمد فرجی ²
• زهره خورسندی ²

¹ دانشجوی ارشد آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی خاتم الانبیا بهبهان

² استادیار، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی خاتم الانبیا بهبهان

چکیده

از آن‌جا که در بررسی عوامل موثر بر فرسایش خاک و تولید رسوب به‌طور ریشه‌ای نمی‌توان عامل مشخص و معینی را به‌عنوان عامل اصلی فرسایش آبی در یک منطقه معرفی نمود، شرایط فرسایش موجود در منطقه را باید معلول تأثیر متقابل مجموعه عوامل موثر در ایجاد فرسایش دانست. لذا در این پژوهش به‌منظور شناسایی عوامل مؤثر بر میزان فرسایش و تولید رسوب، فرسایش بین شیاری حوضه سید‌آباد به کمک متوسط شدت بارش 30 دقیقه­ای با دوره بازگشت 10 سال منطقه (40 میلی‌متر بر ساعت) و باران­ساز صحرایی در 33 پلات آزمایشی تعیین شد. روش­های تجزیه و تحلیل عاملی، مدل رگرسیون چند متغیره، لجستیک و مدل اسکالوگرام نیز برای تحلیل آماری نتایج استفاده شد. ابتدا با استفاده از روش تجزیه و تحلیل عاملی (روش تحلیل مؤلفه‌های اصلی) از بین 15 متغیر موثر بر تولید رسوب، شش متغیر ضریب‌ رواناب، درصد پوشش گیاهی، درصد شن، حساسیت سنگ به فرسایش، بافت خاک و نوع کاربری که 82.009 درصد از واریانس داده‌ها را توجیه می‌کنند، انتخاب شدند (0.53 =KMO). نتایج مدل رگرسیون چند متغیره تقریبا با روش تحلیل عاملی یکسان بود و نتایج حاصل از مدل اسکالوگرام نیز حاکی از تأیید این مطلب می‌باشد. در نهایت با توجه به ضرایب رگرسیونی به‌دست آمده، به‌ترتیب متغیرهای حجم رواناب (0.02)، حساسیت‌ سنگ‌ به‌ فرسایش (0.001)، درصد ضریب رواناب (0.00005) و درصد شن (0.00002) از عوامل مؤثر بر فرسایش و رسوب در حوضه تشخیص داده شدند. لذا، با توجه به نتایج به‌دست آمده، می‌توان سیاست‌گذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌های لازم را به‌منظور کاهش حجم رواناب و افزایش پوشش گیاهی در اولویت اقدامات کنترل میزان فرسایش و رسوب اتخاذ کرد.

کلیدواژه‌ها

• اسکالوگرام
• تحلیل عاملی
• رگرسیون چند متغیره
• رگرسیون لجستیک
• رسوب

عنوان مقاله [English]

Identifying the effective factors on sediment yield using statistical method, case study: Seyed Abad Basin

نویسندگان [English]

• Zahra Faghfouri ¹
• Nasim Arman ²
• Mohammad Faraji ²
• Zohreh Khorsandi ²

¹ MSc Student, Faculty of Natural Resources, Behbahan Khatam Alanbia University of Technology, Iran

² Assistant Professor, Faculty of Natural Resources, Behbahan Khatam Alanbia University of Technology, Iran

چکیده [English]

Whereas investigation of effective factors in soil erosion and sediment yield, we can`t introduce specific factors basically as a main factors in water erosion. In fact, erosion condition in an area is a result of contract effect of impressive factors collection in erosion. In order to identify the effective factors in soil erosion and sediment yield in Seied Abad Basin, interrill erosion was determined by average intensity (30 min, 10 year: 40 mmhr^-1) using rain simulator in 33 plots. Also, factor analysis, multivariate regression, logistic and Scalogram model were used. Using factor analysis (principal component analysis), between 15 effective variables in sediment ratio, six factors were selected. They were runoff coefficient,  sand, rocks susceptibility, soil texture and land use that illustrate %82.009 of variation of data (KMO=0.53). The results of multivariate regression model were almost the same with factor analysis and the results of the Scalogram model confirmed this. Finally, runoff volume (0.02), rock susceptibility (0.001) runoff coefficient (0.00005), and sand percentage (0.00002) were effective factors in soil erosion and sediment yield. In this regard, regarding to these factors, we can conduct policy and planning for decreasing soil erosion and sediment yield.

کلیدواژه‌ها [English]

• factor analysis
• Logistic
• Multivariate regression model
• Scalogram model
• Sediment