نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• ابوالقاسم باقری ¹
• علیرضا نیکویی ²
• فرهاد خداداد کاشی ³
• محسن شوکت فدایی ⁴

¹ دانشجوی دکتری اقتصاد دانشگاه پیام نور

² استادیار، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان، ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت، آﻣﻮزش و ﺗﺮوﯾﺞ ﮐﺸﺎورزی، اصفهان، اﯾﺮان

³ استاد گروه اقتصاد دانشگاه پیام نور

⁴ دانشیار، گروه اقتصاد و توسعه کشاورزی، دانشگاه پیام نور

چکیده

اگرچه پرداخت‌های حمایتی دولت در بخش کشاورزی در جهت افزایش رفاه جامعه صورت می‌گیرد، اما تبعاتی نظیر تأثیرگذاری بر محیط زیست و به‌ویژه منابع آب به همراه دارد. به گونه‌ای که امروزه توسعه فعالیت‌های کشاورزی منجر به افت سطح آب زیرزمینی در بیشتر این آبخوان‌ها شده است. این موضوع انگیزه بخش‌های دولتی مربوطه را در توسعه و به‌کارگیری گزینه‌های سیاستی برای حفظ منابع آب آبخوان و در نتیجه پایداری آن را بیش از پیش افزایش داده است. هدف این مطالعه تحلیل و شبیه‌سازی تأثیر سیاست کاهش یارانه انرژی و ارزیابی اثر آن روی بهره‌برداری منابع آب و الگوی‌کشت محصولات کشاورزی در آبخوان دشت مهیار شمالی واقع در استان اصفهان با استفاده از مدل بهینه‌یابی غیرخطی شبیه‌سازی شده می‌باشد. برای این منظور، ابتدا، یک مدل برنامه‌ریزی ریاضی مثبت به شکل پویا گسترش یافت و نسبت به داده‌های مربوط به سطح کشت محصولات در سال پایه 84-1383 کالیبره شد. پس از کالیبره شدن، مدل اثرات مربوط به اعمال سناریوهای سیاستی کاهش یارانه انرژی را روی پارامترهای اقتصادی و هیدرولوژیکی منطقه در طول یک دوره 20 ساله شبیه‌سازی نمود. نتایج این مطالعه نشان داد، اعمال سیاست کاهش یارانه انرژی، علی‌رغم کاهش نسبی در منافع اقتصادی بخش کشاورزی منطقه باعث تعدیل روند بهره‌برداری بی‌رویه از منبع کمیاب آب و تغییر الگوی‌کشت و در نتیجه افزایش عمر آبخوان و هدایت بهره‌برداری آب بر اساس مفاهیم پایداری شده است. با این حال، ضروری است، سیاست قیمت‌گذاری انرژی به گونه‌ای اعمال شود که علاوه بر بهبود پایداری کشاورزی و حفظ منابع حیاتی آب، منافع اقتصادی و اجتماعی بخش نیز دچار نوسان زیادی نشود. بر این مبنا و با توجه به نتایج تحقیق، به نظر می‌رسد افزایش 10 درصدی در قیمت انرژی بتواند پایداری نسبی کشاورزی و منابع آب منطقه را فراهم نماید.

کلیدواژه‌ها

• آب‌های زیرزمینی
• حفاظت منابع آب
• شبیه‌سازی
• قیمت‌گذاری
• گزینه سیاستی

عنوان مقاله [English]

The survey of energy subsidies reduction on water resource stability in northern Mahyar Plain aquifer: positive-stochastic dynamic programming approach

نویسندگان [English]

• Abolghasem Bagheri ¹
• Alireza Nikooie ²
• Farhad Khodadad Kashi ³
• Mohsen Shokatfadaei ⁴

¹ PhD student of Economic, Payame Noor University, Tehran, Iran

² Assistant Professor, Soil Conservation and Watershed Management Research Department, Hormozgan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Hormozgan, Iran

³ Professor of Economic, Payame Noor University, Tehran, Iran

⁴ Associate Professor, Faculty of Agricultural Economic, Payame Noor University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Although government’s supportive payments to agricultural activities is fulfilled for the purpose of increasing of social benefits, but it will cause some economic and environmental externalities. So that today the development of agricultural activities lead to decline in groundwater level in most of these aquifers. This topic has increased the interest of related governmental sectors in developing and application of water conserving policies in aquifers. The objective of this study was to analyze and evaluate the outcomes of energy subsidies decline as specified water conservation policy alternatives on groundwater consumption and cropping patterns on the aquifer of Mahyar plain in Isfahan province, using non-linear optimization model. A Positive Mathematical Programming (PMP) model was developed and calibrated to land and water usage data for a base period of 2004-2005. The PMP approach produces a constrained non-linear optimization model that mimics the land and water allocation decision facing producers each year. The choice variables in the model are the acreages planted to each of the major crops and the water use by crop. The result showed that water application per acre decreased significantly under the high price scenarios, during the early years of the simulated period. This suggests that high energy prices have a significant effect on the rate of increment of the Mahyar aquifer stability.

کلیدواژه‌ها [English]

• Aquifer
• Dynamic Programming
• Energy Subsidies
• Groundwater
• Positive Mathematical Programming
• simulation