نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• نفیسه مقدسی ¹
• واحدبردی شیخ ²
• علی نجفی‌نژاد ²
• ایمان کریمی‌راد ³

¹ دانش‎آموخته کارشناسی ارشد، دانشکده مرتع و آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

² دانشیار، دانشکده مرتع و آبخیزداری، دانشکده مرتع و آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

³ دانشجوی دکتری، گروه منابع آب دانشگاه تهران

چکیده

پژوهش حاضر با هدف ارزیابی و بررسی اثرات اقدامات مکانیکی آبخیزداری اجرا شده بر کاهش دبی اوج سیلاب در حوزه آبخیز سد بوستان انجام شده است. بدین منظور از سامانه مدل‎سازی حوزه آبخیز برای مقایسه دوره قبل و بعد از اجرای اقدامات استفاده شد. اقدامات مکانیکی مورد نظر در این مطالعه بین سال­‌های 1379 تا 1386 انجام گرفته است. عمده اقدامات حفاظت خاک و آب در حوزه آبخیز سد بوستان در قالب عملیات مکانیکی انجام گرفته و عملیات بیولوژیک در سطح محدود اجرا شده است. برای تعیین تاثیر این اقدامات، این حوزه آبخیز در محیط سامانه مدل‌­سازی آبخیز (WMS) مدل‌سازی شد. برای واسنجی و اعتباریابی مدل پنج واقعه سیلاب مشاهداتی در بازه زمانی قبل از انجام اقدامات و برای بررسی اثر اقدامات حفاظت خاک و آب، سه واقعه سیلاب مشاهداتی در ایستگاه تمر برای زمان بعد از تکمیل آن‌ها مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که در اثر انجام اقدامات مکانیکی، با وجود این­که مخازن آن پر از رسوب می‌باشند، دبی اوج به‌طور متوسط 1.79 درصد نسبت به عدم انجام این اقدامات کاهش یافته که در صورت تخریب نشدن برخی از سازه‌ها، میزان این کاهش به 5.95 درصد می‌رسید. لازم به ذکر است، در صورتی که مخازن سازه‌ها رسوب نگرفته بودند، دبی اوج به‌طور متوسط 3.25 درصد نسبت به وضعیت موجود و 7.64 درصد نسبت به عدم وجود سازه‌ها افزایش پیدا می‌نمود.

کلیدواژه‌ها

• تحلیل حساسیت مدل
• حوزه آبخیز گرگان‌رود
• سد اصلاحی
• شماره منحنی

عنوان مقاله [English]

Technical note: Effect of mechanical measures on peak flow of Boostan Dam ‎Watershed using Watershed Modeling System

نویسندگان [English]

• Nafiseh Moghaddasi ¹
• Vahedberdi Sheikh ²
• Ali Najafinejad ²
• Iman Karimirad ³

¹ MSc, Faculty of Range land and Watershed Management, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural ‎Resources, Iran

² Associate Professor, Faculty of Range land and Watershed Management, Gorgan University of Agricultural Sciences ‎and Natural Resources, Iran

³ PhD Student, Department of Irrigation and Reclamation Engineering, University of Tehran, Iran‎

چکیده [English]

The aim of this study was to evaluate the effects of mechanical watershed management ‎measures implemented across the Boostan Dam Watershed on reduction of flood peak. To this ‎end, the Watershed Modeling System (WMS) was used to compare peak flow before and after ‎of implementation of the measures. The mechanical measures have been implemented during ‎‎2000–2007. The major soil and water conservation measures in the Boostan Dam Watershed ‎were mechanical and biological measures implemented in a limited area. To determine the ‎effect of these measures, the watershed has been modeled in WMS environment. Five flood ‎events occurred before implementation of the measures were used for calibration and validation ‎of the model. Three other flood events occurred after completion of the measures were then ‎used for the evaluation. The results showed that the mechanical measures, despite the fact that ‎their reservoirs are full of sediment, decrease the average peak flow 1.79 % compared to the ‎absence of these measures and if some structures would not be destructed, the reduction would ‎reach 5.95 percent. It should be noted that if the structures were out of sediment, the average ‎peak flow rate would decrease 3.25 % in comparison with current situation and 7.64 % when ‎compared to absence of structures‎.

کلیدواژه‌ها [English]

• curve number
• Dams
• Gorganroud Watershed
• Sensitivity analysis