نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 مربی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی، ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت، آﻣﻮزش و ﺗﺮوﯾﺞ ﮐﺸﺎورزی، مشهد، اﯾﺮان
2 استادیار، تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی، ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت، آﻣﻮزش و ﺗﺮوﯾﺞ ﮐﺸﺎورزی، مشهد، اﯾﺮان
3 استادیار، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان غربی، ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت، آﻣﻮزش و ﺗﺮوﯾﺞ ﮐﺸﺎورزی، ارومیه، اﯾﺮان
چکیده
ارزیابی اقتصادی و اجتماعی طرح‌های آبخیزداری، معیار مهمی برای ارزش‌گذاری آن‌ها محسوب می‌شود. تحقیق پیش‌رو با هدف بررسی، شناخت و تحلیل اثرات اجتماعی-اقتصادی عملیات آبخیزداری اجرا شده، از دید روستائیان انجام شد. روش تحقیق برای بررسی ابعاد تئوریک موضوع به روش اسنادی و برای تکمیل پرسشنامه‌های مورد نیاز، به روش پیمایشی بود. جامعه آماری منتخب، 152 خانوار روستای گوش، واقع در 60 کیلومتری شمال شهر مشهد از استان خراسان رضوی بودند که 38 نفر از آنان، به‌طور تصادفی و به روش محاسبه با فرمول کوکران، انتخاب شدند. ابزار سنجش، پرسشنامه بود که پس از تهیه، آزمون اعتبار و تائید پایایی (0.745=α)، به‌صورت حضوری در محل تکمیل شد. به روش تحلیل عاملی و با کمک آمار توصیفی، مبتنی بر نظرخواهی از مردم و نتایج حاصل از استخراج اطلاعات پرسشنامه‌ها، میزان اثرگذاری اجتماعی-اقتصادی طرح‌های آبخیزداری اجرا شده، مشخص شد. در تحقیق، از مقیاس لیکرت، برای آنالیز و سنجش اثرات استفاده شد. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل عاملی نشان داد که متغیر‌های تاثیرگذار اقتصادی و اجتماعی، در چهار عامل اصلی شامل: افزایش سطح اراضی باغی و کشاورزی، افزایش آبدهی قنوات، افزایش اراضی مرتعی و جلوگیری از سیل و خسارات ناشی از آن به اراضی، بروز نمود. این چهار عامل در مجموع، بیش از 60 درصد از کل واریانس را تبیین نمودند. نتایج نهایی تحقیق نشان داد که اجرای عملیات آبخیزداری توانسته است با کنترل سیل و تغذیه آبرفت، آبدهی قنوات را بهبود و سطح اراضی کشاورزی و باغی را افزایش دهد. همچنین، اجرای عملیات حفاظتی در مراتع، موجب بهتر شدن تراکم پوشش گیاهی و افزایش سطح مراتع شده است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
The factors analysis of information, related to socio-economic effects of watershed management activities, according to the villagers point of view of Gosh Watershed of Mashhad
نویسندگان [English]
- Abolghasem Dadrasi Sabzevar 1
- Ali Ghazanchian 2
- Mohammad Namaki 3
1 Scientific Board, Khorasan Razavi Agricultural and Natural Resources Research Center, AREEO, Mashhad, Iran
2 Assistant Professor, Khorasan Razavi Agricultural and Natural Resources Research Center, AREEO, Mashhad, Iran
3 Assistant Professor, West Azarbaijan Agricultural and Natural Resources Research Center, AREEO, Urmia, Iran
چکیده [English]
Social and economical evaluation of watershed management activities, is an important criterion for its validation. The main objective of present study was, identification and analysis of socio-economic impacts of watershed management operations implimented in Gosh village wich is located in 60 km north of Mashhad. The sample data of this study was consisted of 38 extension workers were randomly selected from the study area based on Cochran’s sampling methodology. The research instrument consisted of three parts in Likert scale. The validity of the questionnaire was analyzed and reliability coefficient was calculated for the questionnaire using Cronbach's alpha ratio of 0.745. These amounts showed that questionnaire has an acceptable ability for data gathering. Factor analysis was the major statistical method. The results offactor analysis indicated that socio-economic effective parameters are increasing garden and farm area, increasing qanats water discharge, increasing rangeland area, and preventing lands flood damages. These four factors, in general, had more than 60 percent of the total variance. Final results indicated that watershed management activities have improved qanats water discharge by flood control and aquifer rechrge and increased the area of Agricultural and garden lands. Also, conseving activities in rangelands caused improving of vegetation cover density and the area of rangelands.
کلیدواژه‌ها [English]
- Impact
- land values
- Flood control
- Vegetation cover
- Artificial feeding
)