نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• جواد محمدی‌نژاد ¹
• مرتضی خداقلی ²

¹ دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور مرکز اصفهان

² استادیار، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان

چکیده

گرد و غبار از جمله پیامدهای ناشی از خشک‌سالی‌هاست که در طی سال‌های اخیر به‌عنوان یکی از عوامل مهم و موثر بر رشد و میزان تولید گندم در کنار دیگر نوسانات اقلیمی (دما و بارش) نمایان گشته است. به‌منظور بررسی نقش اقلیم و تاثیرات احتمالی ناشی از آن در میزان فراوانی گرد و غبار و عملکرد گندم، شدت خشک‌سالی‌ها در سطح نه ایستگاه سینوپتیک استان لرستان و در طی یک دوره 10ساله 2009-2000 مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. شدت خشک‌سالی‌ها براساس شاخص SPI و در مقیاس زمانی شش‌ماهه مختوم به ماه خرداد محاسبه و ارتباط آن با توزیع فراوانی روزهای گرد و غباری (دید افقی کمتر از 2000 متر) و میزان اثری که می‌تواند بر عملکرد گندم دیم داشته باشد، معین شد. میزان همبستگی‌های متقابل با استفاده از آزمون همبستگی پیرسون و روش رگرسیون چندگانه در محیط نرم‌افزاری SPSS و خوشه‌بندی به‌روش Ward در محیط نرم‌افزاریS-PLUS  مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که در سال‌هایی که ترسالی حتی به‌صورت نرمال بروز نموده است، روزهای گرد و غباری نیز در استان اتفاق افتاده و میزان عملکرد گندم به‌طور متوسط به کمتر از 1000 کیلوگرم در هکتار رسیده است (سال‌های 2004، 2005 و 2007). این در حالی است که هرگاه این میزان ترسالی از حد نرمال عبور نموده و در حدود ترسالی خفیف قرار گرفته است، روزهای غباری به صفر رسیده و میزان عملکرد گندم به‌طور متوسط به بیش از 1500 کیلوگرم در هر هکتار رسیده است (سال 2006). فراوانی روزهای گرد و غباری و میزان عملکرد گندم در اکثر ایستگاه‌ها، به‌صورت مثبت و مستقیم مرتبط هستند و در خرم‌آباد، کوهدشت و بروجرد به‌ترتیب به میزان 0.784، 0.626 و 0.933 به‌صورت مستقیم ظاهر شده و به‌طور تقریباً کامل و معکوس در ایستگاه ازنا به میزان 0.926- قابل مشاهده است.

کلیدواژه‌ها

• ترسالی
• گرد و غبار
• رگرسیون چندمتغیره
• همبستگی پیرسون

عنوان مقاله [English]

The statistical analysis of the drought mutual effects on micro dust intensification and wheat production performance in Lorestan dry farming lands

نویسندگان [English]

• Javad mohammadi nejad ¹
• Morteza Khodagholi ²

¹ MSc student, Faculty of Humanities, Payame Noor University, Isfahan, iran,

² Assiatant Professor, Agricultural and Natural Resources Research Center, Isfahan, Iran

چکیده [English]

Dust is one of the drought consequences which during recent years has been emerged as one of the important factors affecting wheat growth and its production yield beside other climatic fluxions. In this research, the drought intensity has been studied at nine synoptic stations of Lorestan province, during a ten years period of 2000-2009 and its dominant effects on dust frequency rate and its effects during seasons on the wheat cultivation performance rate, as one of the most important agricultural products sensitive to climatic variations,. The drought intensity analysis has been conducted by SPI index, for a six months’ time scales led to January and its relation with dusty day’s frequency distribution has been examined in horizontal sight less than 2000 m at the province stations. Also, the mutual correlation rates have been analysed using Pearson correlation test and multiple regression method with SPSS software and clustering was studied using Ward method in S-plus software. Results demonstrated that even during normal wet-spell, dust days happen and wheat performance in drylands falls below1000 kg ha-1 (2004, 2005 and 2007). Whereas, the dust days reached to zero and the wheat performance exceeded kg ha-1 (2006), when the wet-spell exceeds its normal rate and reaches to reduced domain. The frequency of dust days and wheat performance are directly correlated in most stations like Khoramabad, Koohdasht and Broojerd with a rate of 0.784, 0.626 and 0.933, respectively and completely adverse in Azna with a rate of -0.926.

کلیدواژه‌ها [English]

• Dust
• multiple regression
• Pearson correlation
• SPI
• Wet-spell