نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• علی جعفری ¹
• داود نیک‌کامی ²
• اسماعیل عباسی ¹
• فاطمه توکلی راد ¹

¹ کارشناس ارشد، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی بوشهر

² استاد، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری

چکیده

عدم وجود مدیریت صحیح استفاده از اراضی در یک حوزه آبخیز، تأثیرات نامناسبی بر منابع موجود در آن دارد. برای کاهش اثرات محیطی و اقتصادی فرسایش که ناشی از سوء مدیریت در استفاده از اراضی است، نیاز به تدابیری در حوزه‌های آبخیز است. بهینه‌سازی کاربری اراضی یکی از راه کارهای مناسب برای دست‌یابی به توسعه پایدار و کاهش هدررفت منابع می‌باشد. هدف از انجام این پژوهش، تعیین سطح بهینه کاربری اراضی به‌منظور افزایش درآمد ساکنین و کاهش میزان اثرات فرسایش در حوزه آبخیز سد سنا است. به‌‌منظور رسیدن به توسعه و به‌کارگیری روشی به‌منظور ترسیم الگوی بهینه استفاده از اراضی برای داشتن حداقل فرسایش و افزایش درآمد کاربران، با استفاده از مدل برنامه‌ریزی چند هدفی متناسب با شکل توابع هدف و محدودیت‌ها گزینه‌های بهینه تعیین و ارائه شد. در این رابطه، مدل برنامه‌ریزی خطی برای سه سناریوی مختلف وضعیت کنونی کاربری‌ها، وضعیت کنونی کاربری‌ها با اعمال مدیریت اراضی و وضعیت استاندارد کاربری‌ها و مطابق با اصول و معیارهای علمی مورد استفاده قرار گرفت. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد، سطح کاربری‌های فعلی برای کاهش میزان فرسایش و افزایش درآمد ساکنین حوضه مناسب نبوده و در شرایط بهینه باید تغییر کند. همچنین، نتایج حاصله از میزان سود و فرسایش نشان داد، در صورت بهینه‌سازی کاربری اراضی، میزان فرسایش در شرایط فعلی، با اعمال مدیریت اراضی در کاربری‌های فعلی و در شرایط استاندارد به‌ترتیب  5.3 ، 31.7 و 43.4 درصد کاهش و میزان سود به‌ترتیب 47.73، 242.57 و 242.57 درصد افزایش می‌یابد.  

کلیدواژه‌ها

• برنامه‌ریزی خطی
• بهینه‌سازی
• سوددهی
• فرسایش
• مدیریت اراضی

عنوان مقاله [English]

Investigating land use schema in Sana Dam Watershed in Bushehr Province

نویسندگان [English]

• Ali Jafari ¹
• Davood Nikkami ²
• Esmail Abbasi ¹
• Fateme Tavakoli Rad ¹

¹ MSc, Agricultural and Natural Resources Research Center, Bushehr, Iran,

² Professor, Soil Conservation and Watershed Management Research Institute, Iran

چکیده [English]

Improper land use management has inverse impacts on available resources. To reduce these environmental and economic effects of soil erosion, there is a need for proper watershed plans. Land use optimization is of the solutions for achieving sustainable development and reducing the loose of resources. The main objective of this research was determining the optimal level of land use to increase the income of residents and reducing the effect of erosion in the Sana Dam Watershed. To apply an optimal pattern of land used for minimizing soil erosion and maximizing land income by a multi-objective programming model, optimal scenarios were chosen proportion to the shape of objective functions and constraints. For this purpose a linear programming model was used for three different scenarios of a) present land use conditions b) present land use condition with some applied land use management and c) standard land use conditions according to principles and scientific criteria. The results showed that present land use is not in optimal level and should be changed. Also, results demonstrated that the amount of soil erosion could be decreased by 5.3, 31.7 and 43.4 percent and the amount of net income could be increased by 47.73, 242.57 and 242.57 percent by land use optimization in present land use conditions, present land use condition with some applied land use management and standard land use conditions, respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

• erosion
• Land use management
• Linear programming
• optimization
• profitability