محمدجعفر سلطانی؛ امیر سررشته داری؛ صمد شادفر
چکیده
پراکنش نامناسب زمانی و مکانی بارش در مناطق خشک و نیمه‌خشک، علاوه بر ایجاد سیلاب‌های مخرب موجب هدررفت رواناب سطحی می‌شود. از این‌رو، مهار رواناب سطحی و بهره‌برداری مناسب از آن، از طریق احداث سامانه‌های سطوح آبگیر باران می‌تواند راهکار مناسبی برای جلوگیری از هدررفت آب باشد. شناسایی و پهنه‌بندی مناطق مستعد احداث ...
بیشتر
پراکنش نامناسب زمانی و مکانی بارش در مناطق خشک و نیمه‌خشک، علاوه بر ایجاد سیلاب‌های مخرب موجب هدررفت رواناب سطحی می‌شود. از این‌رو، مهار رواناب سطحی و بهره‌برداری مناسب از آن، از طریق احداث سامانه‌های سطوح آبگیر باران می‌تواند راهکار مناسبی برای جلوگیری از هدررفت آب باشد. شناسایی و پهنه‌بندی مناطق مستعد احداث سامانه‌ها برای استفاده بهینه از نزولات جوی یکی از مهمترین عوامل تعیین‌کننده در استفاده بهینه از منابع آب است. از سوی دیگر، تعیین مکان‌های مناسب و پهنه‌بندی با استفاده از روش‌های سنتی و متداول بسیار دشوار بوده، بیشتر باعث بروز خطا می‌شود. سامانه اطلاعات جغرافیایی، ابزارها و تکنیک‌های آن توانایی آن را دارد که با تلفیق لایه‌های مختلف اطلاعاتی در قالب مدل‌های مختلف با بیشینه دقت و در کمترین زمان ممکن در مکان‌یابی این مناطق مورد استفاده قرار گیرد. محدوده مورد مطالعه حوزه آبخیز کن در شمال تهران است که مساحتی حدود 197 کیلومتر مربع را در بر می‌گیرد. هدف از این پژوهش، مقایسه مدل‌های مختلف تلفیق لایه‌های اطلاعاتی در تعیین مکان‌های مناسب احداث سامانه‌های سطوح آبگیر با استفاده از نقشه‌های شیب، واحد اراضی، بارش، پوشش گیاهی مرتعی، پوشش گیاهی، گروه‌های هیدرولوژیکی خاک، زمین‌شناسی، هوا و اقلیم و کاربری بوده است که در محیط GIS و با کمک مدل‌های مختلف تلفیق لایه‌های اطلاعاتی انجام شده است. نقشه کاربری اراضی از داده‌های ماهواره لندست 8 سال 2014 و مطالعات میدانی استخراج شده‌اند. سپس، به لایه‌های اطلاعاتی با توجه به میزان اهمیت هر یک در پهنه‌بندی وزن خاصی داده شد. با تلفیق لایه‌ها در قالب مدل‌های Boolean logic ،Index_overlay و Fuzzy logic و مقایسه با عرصه‌های کنترلی (عرصه‌های اجرا شده به‌وسیله وزارت جهاد کشاورزی) نقشه مکان‌های مناسب احداث در هر مدل به‌دست آمد. نتایج نشان داد که عملگرهای 0.2=gamma=0.3 ،gamma و Product از مدل fuzzy logic بیشترین همپوشانی را با عرصه‌های کنترلی داشته، بهترین مدل تلفیق برای تعیین مکان‌های مناسب احداث سامانه‌های سطوح آبگیر باران در منطقه مورد مطالعه هستند.
